Feramuz ERDİN
Gelecek yılın siyasi açısından bilinmezler yılı olacağını iddia eden “2025’teki Dünya” özel sayısının editörü Tom Standage’nin toplam 10 başlık altında topladığı 2025’te takip edilmesi gerekenler listesinde sırasıyla şunlar yer alıyor:
1. Amerika’nın Seçimi: Donald Trump’ın zaferle çıktığı seçimlerin ABD iç politikası kadar dış politikayı da etkileyeceği çok açıktır. Trump Yönetiminin “Önce ABD” ilkesi doğrultusunda ABD’nin müttefiklerinin bağlılıklarını test etmesi kaçınılmazdır. Bu da yeni jeopolitik düzensizliklere, çatışmalara ve hatta nükleer silahlanmanın artmasına neden olabilecektir.
2. Seçmendeki Değişiklik Beklentisi: 2024 yılında mevcut iktidarlar iyi bir sınav verememiştir. ABD ve İngiltere örneğinde olduğu gibi bazı iktidarlar el değiştirmiş; Güney Afrika ve Hindistan örneğinde olduğu gibi koalisyona veya Hindistan ve Tayvan örneklerinde olduğu gibi çeşitliliğe zorlanmışladır. Mevcut liderler söz verdikleri değişiklikleri gerçekleştiremedikleri veya koltuğuna yapışan liderler değişmediği sürece bazı ülkelerde halk ayaklanmaları dahi beklenebilir.
3. Yaygın Düzensizlik: Trump Ukrayna’ya Rusya ile anlaşması için baskı yaparken diğer yandan da İsrail’in Gazze ve Lübnan’da elini rahatlatabilir. ABD’nin dış siyasetteki şüpheciliği Kaos Dörtlüsü olarak bilinen Çin, Rusya, İran ve Kuzey Kore’yi cesaretlendirip, krizle boğuşan Sudan gibi bölgesel diğer güçlerle işbirliği yapmalarına neden olabilir. ABD’nin Tayvan ve Güney Çin Denizi konularında Çin’e karşı yeni tutumunun ne olacağı ise belirsizliğini korumaktadır.
4. Gümrük Tarifeleri: Trump’ın yasaklar ve yüksek gümrük vergileri uygulaması ve müttefiklerini de buna mecbur tutması halinde Çin ile rekabeti artık bir ticaret savaşına dönüşebilecektir. Korumacılık duvarlarının yükselmesi, Çin firmalarının bu yaptırımları aşmak üzere güney küreye yoğunlaşmasına neden olabilecektir. Meksika ve Macaristan gibi ülkelerde fabrikalar açan Çin firmaları başka alternatiflere yönelmek durumunda kalacaktır.
5. Temiz Teknoloji Patlaması: Zayıf iç pazarı dengelemek üzere Çin hükümeti, güneş panelleri, batarya ve elektrikli araç ihracatını önemli ölçüde destekledi. Bu da dünyada Çin menşeli temiz teknoloji patlaması yaşanmasına ve güneş panelleri ve şebeke elektrik depolama sistemleri açısından büyük ihtiyaç öngörülerine neden oldu. Dünya bu süreçte küresel karbon emisyonlarının tavan yapıp yapmadığını öğrenecektir.
6. Enflasyon Sonrası: Zengin dünyanın merkez bankacıları enflasyonun mağlubiyetini kutladılar. Şimdi ise batı ekonomilerini yeni zorluklar bekliyor: vergileri artırmak, tasarrufa yönelmek yada büyümeyi artırmak suretiyle borçlarını azaltmak. Bunlardan bazıları aynı zamanda savunma bütçelerini artırmak zorunda da kalabilecektir. Sancılı ekonomik tercihler artık tezgahın üstündedir. ABD’de Trump’ın politikaları ise durumu daha da kötüleştirebilir: yüksek gümrük tarifeleri büyümeyi baltalayıp enflasyonu yeniden ateşleyebilir.
7. Yaşlanma Sorunu: ABD en yaşlı başkanını seçti. Dünya liderleri de nüfuslarına oranla yaşlı kaldılar. Gelecekte siyasi liderlere yaş sınırlaması tartışmaları beklenmelidir. Çin de bu esnada, yaşlanan dünya nüfusundan ekonomik faydalar elde etmenin yollarını aramaktadır. Ortadoğu’nun bazı bölgelerinde ise hızla artan genç nüfus işsizlik kıskacında istikrarsızlık kaynağı olacaktır.
8. Yapay Zekada Kırılma Zamanı: İş dünyasının en büyük kumarı olan yapay zeka alanında şirketler henüz nasıl kullanacaklarını veya işlerine nasıl adapte edeceklerini dahi bilmeden veri merkezlerine 1 trilyon doların üzerinde yatırım yaptılar. Yatırımcıların sabrını yitirip yitirmeyeceği veya yatırım ve ilaç üretimi alanlarında olduğu gibi yapay zekanın kendini her alanda ispatlayıp ispatlayamayacağı konusu hala belirsizliğini korumaktadır.
9.Seyahat Sorunları: Sadece ürün ve eşyaların değil insanların küresel ulaşımı da sallantıdadır. Çatışmalar küresel havacılık alanına sekte vurmaktadır. AB Schengen’i bir tarafa bırakarak yeni sınır kontrollerini uygulamaya koymaktadır. “Turist yığılmasına” karşı alınan bazı önlemlerin azalması beklenmekle birlikte Amsterdam ve Venedik gibi şehirlerdeki turist kısıtlamaları devam edecektir.
10. Sürprizlerle Dolu Hayat: 2024’te inanılmaz şeylere şahit olduk: suikast teşebbüsleri, patlayan telsizler ve iki çubuk tarafından yakalanan devasa roketler… “2025’te neler beklemeliyiz?” sorusunun cevabını bulmak içinse yıkıcı bir güneş fırtınasını, eski uygarlık yazıtlarının deşifre edilmesini ve hatta yeni bir küresel pandemiyi takip etmek gerekiyor. Tüm bu öngörülerin resmedildiği The Economist 2025 Görünümü sayısının kapağını yorumlamak ise
uzmanların ve komplo teorisyenlerinin bilgi ve hayal gücüne kalıyor.
patronlardunyasi.com
