Teşvik sistemi yat imalatını ne kadar destekliyor?

Mehmet Özcan*

Yönetişim, paydaş katılımı gibi kavramlar kamu ve özel kesimde popülerliğini korumaktadır. Bununla birlikte, bürokrasimiz hala mevzuat hazırlık dönemlerinde bilgi sızmamasını bir övünç kaynağı olarak görmekte. Sektörel veya siyasi baskılardan ve haksız rekabetin oluşmasından kaçınılması anlaşılabilir, hatta yerine göre takdir edilebilir. Örneğin; ÖTV zammı, gümrük rejimi veya kur-faiz politikalarındaki değişiklikler kamuoyunca eşzamanlı olarak öğrenilmeli. (Merkezi sınav soruları da)

Ancak teşvik sistemi baştan sona yeniden tasarlanırken, sektör paydaşlarının yeterli katılımı sağlanmaz ve görüş ile önerileri dikkate alınmazsa, kusurlar ve çelişkiler kaçınılmaz olur.

Oldukça önemli değişikliler getiren yeni teşvik sistemi Cumhurbaşkanlığı Kararı olarak bir gece ansızın zuhur ediverdi. Oysa teşvik sisteminin bir unsuru olan yatırım döneminde vergi indirimi uygulaması Mecliste haftalarca tartışılabiliyor. Bir zararını görmedim.

Vaka analizi: Yat imalatı teşvikleri

Yat imalatı, yılda 1 milyar dolar üzerinde döviz getirisi potansiyeli olan; katma değeri yüksek, tecrübe ve uzmanlık gerektiren bir alandır. Alınan siparişler, yat başına milyon dolar mertebesinden başlayıp 50-60 milyon dolara kadar çıkabilmektedir. (Rekor: 135 milyon dolar.)

9903 sayılı yeni Teşvik Kararı, 24 metre üzerindeki yat imalatını Hedef Yatırımlar Programı kapsamında desteklemektedir. Sağlanan başlıca destekler:

  • Yatırım tutarının %20’si kadar vergi indirimi
  • KDV ve gümrük vergisi istisnaları
  • Sigorta primi işveren payı desteği (1. Bölge illeri hariç)
  • Faiz desteği

İmalatçılar, KDV ve gümrük vergisini müşteriye yansıtabildikleri veya sektöre sağlanan diğer istisna imkânları nedeniyle genellikle dert etmemektedir. Kurumlar vergisi indirimi önemli olmakla birlikte, imalat aşamasında katkısı birçok üretici için sınırlıdır.

Sektörün en büyük beklentisi, imalat döneminde yoğunlaşan istihdam nedeniyle sigorta primlerinin desteklenmesidir. Nitekim bu ihtiyaç Teşvik Uygulama birimi tarafından fark edilmiş; sektöre diğer yatırımlara sağlanmayan istisnai bir hak tanınarak sigorta primi desteği yatırım döneminde başlatılabilmiştir. Eski Karar’da da bu şekildeydi.

Buraya kadar her şey olumlu gözükse de şimdi sektörün yoğunlaştığı ve imalat değerinin tamamına yakınını karşılayan ilk 5 ile bakalım:

  • İstanbul
  • Antalya
  • Muğla
  • Yalova
  • İzmir

Bu illerden Yalova 2. Bölge’de, diğerleri ise 1. Bölge’dedir. Şimdi yukarıdaki tabloya dönüp Sigorta Primi Desteği yanındaki notu hatırlayalım: “1. Bölge illeri hariç.”

24 metre üzeri, 8-10 milyon dolarlık bir yat imalatı yaklaşık 2 yıl sürüyor. Dolayısıyla, yalnızca Yalova’da 1 yıl için sigorta primi desteği sağlanmakta; diğer illerde ise destek uygulanmamaktadır.

Sonuç olarak, mevzuat bir yandan sektörün kıymetini bilir ve özel uygulamalar tanımlarken; diğer yandan sektör için en kritik destek unsurundan yararlanılmasını büyük ölçüde engellemektedir.

Bu durumun, analiz sonucu yapılmış kasıtlı bir tercih olduğunu düşünmüyorum. Muhtemelen gözden kaçmış bir detaydır.

Başlangıca dönecek olursak: Karar taslağının ilgili bölümü sektörle paylaşılsaydı, geri besleme alınır ve daha farklı bir çözüm tercih edilebilirdi.

Şu anda da çözüm mümkündür. Mevzuata eklenecek kısa ve açık bir ifade—örneğin: “Yat imalatı yatırımları hariç olmak üzere” şeklinde bir ibareyle sorun çözülebilir.

Konunun YATED, GYHİB gibi sektör örgütleri tarafından gündeme getirilmesi gerekmektedir. Yeni sistemde tersane yatırımlarının da göz ardı edildiğini özellikle not ederek bitirelim.

“Denizcilik sadece ulaştırma işi değil, iktisadi iş olarak anlaşılacak ve tersaneler, gemiler, limanlar ve iskeleler inşa edilecek, deniz sporları kulüpleri kurulacak ve korunup geliştirilecektir. Çünkü: Toprakların ucu deniz olan bir ulusun sınırını, halkının kudret ve yeteneğinin hududu çizer.” M. Kemal Atatürk

* BDO Teşvik ve Devlet Destekleri danışmanlığı Lideri

Related Posts

Merkez Bankası’nda 19 Mart’tan sonra bir ilk!

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB), 4 Temmuz haftasına ilişkin haftalık para ve banka istatistikleri, döviz rezervlerinde son üç ayın zirvesine ulaşıldığını ortaya koydu. REZERVLER ARTTI Söz konusu haftada TCMB’nin döviz rezervleri 8 …

Türkiye’de üretilecek, 54 ülkeye ihraç edilecek!

Renault Duster’ın ardından, markanın yeni SUV modeli Renault Boreal de Bursa’daki Oyak Renault Otomobil Fabrikaları’nda banttan inecek. 2026 yılı itibarıyla üretime başlayacak olan Boreal, Türkiye’den 50’den fazla ülkeye ihraç edilerek ülke …

Resmen oldu: Bedelli askerlik ücretini açıkladı

3 Temmuz 2025’te enflasyonun açıklanmasının ardından diğer zam ve ücretlendirmeler de belli olmuştu. 2025 yılının ikinci yarısında bedelli askerlik ücreti de 280 bin 850 lira 64 kuruş oldu. Milli Savunma Bakanlığı (MSB) yeni ücreti açıklarken bedelli …

Merkez Bankası döviz rezervleri son üç ayın en yüksek seviyesine ulaştı

Merkez Bankası döviz rezervleri son üç ayın en yüksek seviyesine ulaştı ve geçen haftaya göre yaklaşık 9 milyar dolar artış gösterdi. Toplam rezervlerde ise artış yaklaşık 10 milyon dolara ulaştı.

Ekmek aslanın midesine indi: Brezilya’da enflasyon uçuşuna devam ediyor

Brezilya’da yıllık enflasyon oranı Haziran 2025’te yüzde 5,35’e yükselerek, Mayıs ayındaki yüzde 5,32’lik seviyeyi aştı. Böylece üst üste dokuzuncu ayda da ülkenin Merkez Bankası tarafından belirlenen yüzde 4,5’lik hedef tavanının üzerinde kalmış …

KKM ve katılma hesaplarında düşüş

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) yayımladığı haftalık verilere göre, 5 Temmuz ile sona eren haftada kur korumalı mevduat (KKM) ve katılma hesaplarında düşüş eğilimi sürdü. Bu kapsamda, söz konusu hesapların toplam büyüklüğü …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir