ABD’nin batısındaki Wasatch Dağları’nda bulunan Pando, dünyanın en büyük canlısı olarak biliniyor. Utah eyaletindeki bu devasa canlı, 106 dönümlük bir alana yayılan ve birbirine bağlı köklerden oluşan 47 bin titrek kavak gövdesinden meydana geliyor. Ancak bu eşsiz ekosistem, çeşitli tehditlerle yok olma riski altında.

PANDO NEDİR?

“Pando” (Latince: “Yayıldım”), genetik olarak aynı olan gövdelerden oluşan devasa bir klonal bitki. Toplamda yaklaşık 6 bin ton ağırlığında olan bu canlı, kütle bakımından dünyanın en büyük organizması. 

Pando’nun bazı kökleri yaklaşık 14 bin yıl öncesine dayanıyor. Gövdelerin ömrü ortalama 130 yıl olsa da kökler, yeni gövdeler üreterek binlerce yıldır varlığını sürdürüyor.

EŞSİZ BİR EKOSİSTEM

Pando, sadece bir bitki topluluğu değil, aynı zamanda 68 bitki türüne ve sayısız hayvana ev sahipliği yapan bir ekosistem. Geyik, tilki, kunduz, kuşlar ve böcekler, bu eşsiz yaşam alanında barınarak yaşam döngüsünü sürdürüyor.

Pando’nun sağlıklı kalması, yeni gövdelerin büyümesine bağlı. Ancak çeşitli tehditler bu büyümeyi engelliyor:

• Aşırı Otlatma: Pando’nun bulunduğu alan, geyik ve geyik benzeri hayvanlar için güvenli bir sığınak. Bu hayvanlar, yeni gövdelerin uçlarını yiyerek büyümelerini engelliyor. Çitlerle korunan küçük bir alan dışında, yeni büyüme büyük ölçüde durma noktasında.
• Hastalıklar: Pando, şu anda sooty bark kanseri, yaprak lekesi ve konk mantar hastalığı gibi bitki hastalıklarıyla mücadele ediyor.
• İklim Değişikliği: Pando, son buzul çağından bu yana istikrarlı bir iklimde varlığını sürdürmüş olsa da günümüzde yükselen sıcaklıklar, su kaynaklarının azalması ve orman yangınlarının artması gibi sorunlarla karşı karşıya.

ZORLUKLARI AŞMA MÜCADELESİ UMUT VERİYOR

Her ne kadar bu tehditler ciddi olsa da Pando’nun geçmişte zorlukları aşma becerisi umut veriyor. 

Bilim insanları, Pando’nun dayanıklılığının sırlarını çözmeye çalışırken, koruma grupları ve ABD Orman Hizmetleri, bu devasa ekosistemi korumak için çeşitli çalışmalar yürütüyor. 

“Friends of Pando” adlı bir grup, ağacın sanal gerçeklik görüntüleriyle daha geniş kitlelere tanıtılmasını amaçlıyor.