Otobüs, metrobüs, vapur… Nerede olursa olsun bazen yolculuk yaparken mide bulantısı başlar. Özellikle de gidiş yönüne ters oturduğunuzda. Peki neden böyle oluyor? Sadece ters koltuklar değil, çoğu insan kitap okurken veya telefona bakarken bile mide bulantısı yaşayabiliyor. Gelin bu sorunun altında yatan bilimsel nedenlere bakalım.
Uzun bir yolculuk yapacaksınız ve sadece ters koltuklar boş. Ama ters koltukta oturunca mideniz bulanıyor. Bunun nedenini hiç düşündünüz mü?
Ya da trende kitap okumak istiyorsunuz ama hemen mide bulantınız başlıyor. Bu tür durumların nedenini tam olarak çözebilmek zor ancak uzmanlar bu rahatsızlığın iç kulak, gözler ve beyin arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanabileceğini düşünüyorlar.
Araba, tren ya da gemi gibi taşıtlarda seyahat ederken vücudumuzun dengeyi algılamak için kullandığı üç ana bilgi kaynağı bulunuyor: iç kulak, gözler ve vücut hareketleri. Bu sinyaller beynimize farklı yollarla ulaşır
Ama gidiş yönüne ters oturduğumuzda ya da sabit bir noktaya bakarken iç kulak hareketi algılar ama gözlerimiz genellikle sabit kalır. Bu durumda beyin gelen sinyalleri birbirleriyle uyumlu hale getirmekte zorlanabilir. Ve bu uyumsuzluk da mide bulantısı gibi şikayetlere yol açabilir.
Hareket hastalığı nedir? Bu tür uyumsuzluklar tıp literatüründe “hareket hastalığı” olarak adlandırılıyor. Sadece araçlarda değil, dalgalı denizde ya da virajlı yollarda da benzer etkiler gözlemlenebiliyor. Her ne kadar beynimiz iç kulak ve gözlerden gelen bilgileri birleştirip dengeyi sağlamaya çalışsa da her zaman başarılı olamayabiliyor.
Gözlerin rolü nedir? Bazı uzmanlar gözlerin hareket hastalığındaki etkisinin pek de büyük olmadığını öne sürüyor. Çünkü görme engelli kişilerde de taşıt tutması görülebiliyor. Bu da demek oluyor ki bulantıların asıl nedeni beynin ve iç kulağın iletişiminde yaşanan uyumsuzluk olabilir. İç kulak hareketi algılar ve bu sinyaller beynin diğer bilgileriyle karışarak mide bulantısına yol açabilir.
Hareket hastalığının nedeni tam olarak anlaşılmasa da beyindeki nörotransmitterlerin de bu rahatsızlık üzerinde etkili olduğu düşünülüyor. Sinir sisteminde iletişimi sağlayan kimyasal maddeler mide bulantısı ve baş dönmesini artırabiliyor. Bu yüzden bazen doktorlar bu maddeleri etkileyen ilaçları öneriyor.
Seyahat sırasında bu rahatsızlığı azaltmak için doktorunuzun önerdiği ilacı kullanmak, uyumaya çalışmak, ufuk çizgisine bakabildiğiniz bir pozisyonda oturmak, arabadayken arka koltuk yerine ön koltukta oturmak, gemideyseniz güverteye çıkıp ufka bakmak, kötü kokulardan, baharatlı yiyeceklerden, havasız ortamlardan uzak durmak işe yarayabilir.
