NASA teleskoplarıyla incelenen gizemli ışıltı

NASA’nın Gökyüzü Olayları takvimine göre Türkiye konumundan Vega, nisan sonlarında belirginleşerek en iyi yaz aylarında görülür. Bu dönemlerde gün batımından kısa bir süre sonra Lyra takımyıldızının bir parçası olan Vega, doğu ufkunda görünüyor. Yunan astronom, matematikçi Batlamyus’un yaklaşık 2 bin yıl önce tanımladığı 48 takımyıldızından biri olan Lyra, farklı kültürlerde kartal, akbaba ve benzeri isimlerle tanınıyor.

Dünya’ya yalnızca 25 ışıkyılı (250 trilyon km) uzaklıkta bulunan Vega’nın yaklaşık 14 bin yıl önce Kuzey Yıldızı olduğu biliniyor. Gökbilimciler yaklaşık 12 bin yıl sonra Vega’nın bu rolü tekrar üstleneceği öngörüyor. Kutup yıldızı pozisyonuna geçebilecek arasında en parlak olanı Vega, gökyüzündeki en parlak altıncı yıldız olarak kabul ediliyor.

Vega, 1850 yılında fotoğrafı çekilen ilk uzak yıldız ve 1872’de, spektrumu fotoğraflanan ilk yıldız oldu. Bu astrofizikte muazzam bir değere sahip olan Vega, yüzyılı aşkın süredir diğer yıldızların ve galaksilerin parlaklığını ölçmek için standart olarak kullanılıyor.

Yirmi yıl önce Vega’nın bir toz diskiyle çevrili olduğu keşfedildi. Tam olarak anlaşılamayan bazı özelliklere de sahip bu toz diski ve Vega’nın özellikleri NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu ve Hubble Space Teleskobu tarafından inceleniyor. Kızılötesi Hubble Space ve James Webb teleskoplarının farklı dalga boyları ve çözünürlük kapasiteleri ile Vega’yı görüntüledikleri karelerde de toz diski belirgin bir şekilde görünüyor.

Bilim insanları, Vega’nın toz diskini oluşturan yıldız tozunun silisyum ve belki de karbon içeren parçacıklar olduğunu, boyutlarının birkaç yüz mikron, en fazla bir milimetre olduğunu düşünüyor. Bilim insanları, daha büyük parçalar olsaydı yıldızdan gelen radyasyonun onları sürükleyerek diskin çözülmesine neden olacağını öngörüyor.

Yaklaşık 450 milyon yaşındaki bilim dünyası tarafından genç bir yıldız olarak kabul ediliyor ve Güneş’ten yaklaşık 10 kat daha genç. Gökbilimcilere göre Vega’nın büyüklüğü daha kısa bir ömre sahip olduğu anlamına geliyor. Hem Vega hem de Güneş yaşam döngülerinin kabaca yarısındayken büyüklüğü nedeniyle Vega’nın Güneş’ten çok daha önce yanacağı öngörülüyor.