LEFKOŞA – Yunanistan’ın eski başbakanlarından Kostas Simitis 5 Ocak Pazar günü hayatını kaybetti. 1996-2004 döneminde komşu ülkenin başbakanlığını üstlenen Yunanistanlı siyasetçi önemli olduğu kadar bir o kadar da tartışmalı kararlara imza attı.
Vefatı nedeniyle dört günlük ulusal yas ilan edilen Yunanistan’da siyasetçiler, akademisyenler ve halk Simitis’in eserini irdeliyor. Simitis, siyasi kariyeri boyunca, ülkesinin modernleşmesine ve Avrupa ile bütünleşmesine büyük katkılar sağladı. Başbakanlığı döneminde hayata geçirdiği ekonomik reformlar, altyapı yatırımları ve Kıbrıs’ın Avrupa Birliği’ne (AB) katılımı gibi önemli başarıları oldu. Ancak, İmia-Kardak krizi ve borsa skandalı gibi olaylar, dönemine damgasını vuran sorunlar Simitis’in siyasi eserini gölgeledi.
23 Haziran 1936’da Pire’de doğan ve ölümüne dek modern Yunanistan’ın birçok önemli olayına tanıklık eden Simitis’in hayatındaki önemli kesitlerden öne çıkanlar şöyle…
GENÇLİK YILLARI VE AKADEMİK KARİYERİ
İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasına ramak kala Pire’de doğan Kostas Simitis, ülkenin işgal ve savaş yıllarında uğradığı tahribata tanıklık etti. 1946-1949 dönemindeyse Simitis, Yunanistan İç Savaşı trajedisini deneyimledi.
Savaş yılları sonrasında Simitis, hukuk ve ekonomi alanlarında Almanya ve İngiltere’de eğitim gördü. Akademik kariyerine de bu alanlarda devam ederek, 1971’de Konstanz Üniversitesi’nde doçent, 1971-1975 yılları arasında ise Giessen Üniversitesi’nde profesör olarak ders verdi. 1977’de Atina Panteion Üniversitesi’nde Ticaret Hukuku profesörü olarak görev yapmaya başlayan Simitis, bu dönemde akademik birikimini siyasi düşünceleriyle birleştirerek ülkesine hizmet etme arayışına girdi.
SİYASİ HAYATA GİRİŞİ VE DİKTATÖRLÜK KARŞITI MÜCADELESİ
Simitis, 1965 yılında sosyal demokrat çizgiye yakın duran “Aleksandros Papanaastasiou” isimli oluşumun kurucuları arasında yer alarak siyasi arenaya adım attı. 1967-1974 yılları arasındaki askeri cunta dönemindeyse aktif olarak direniş hareketlerine katıldı.
1970 yılında Almanya’da, Yunanistan’ın özgürleşmesi için mücadele eden “Panhelenik Kurtuluş Hareketi” (PAK) üyesi oldu. Cuntanın düşmesinin ardından 1974’te ise, Andreas Papandreou ile Panhelenik Sosyalist Hareket’in (PASOK) kurucularından biri oldu.
PASOK İÇİNDE YÜKSELİŞİ VE ÇATIŞMALAR
Simitis, PASOK’un 1981 yılında iktidara gelmesiyle birlikte çeşitli bakanlık görevlerinde bulundu. Ancak, PASOK’un kurucusu ve lideri Andreas Papandreou ile olan ilişkisi her zaman çalkantılıydı. Simitis, partinin otoriter yapısını ve belirsiz politikalarını eleştiriyordu.
Simitis 1979 yılında, Yunanistan’ın AB’ye katılımına destek sunan “Halkların Avrupası’na Evet” sloganını içeren bir broşür nedeniyle Papandreou tarafından eleştirilerek partinin Yürütme Kurulu’ndan istifa etmek zorunda kaldı. Sonrasındaysa, 1981 seçimlerinde milletvekili adayı gösterilmedi.
Papandreou ile yaşanan karşıtlıklara rağmen Simitis 1980’li yıllarda PASOK hükümetlerinde önemli rol oynamaya, partinin batı yanlısı, sosyal demokrat çizgisinde siyaset yapmaya devam etti. Simitis, 1987’de Papandreou’nun ekonomik istikrar programını geri çekmesi üzerine ekonomi bakanlığı görevinden istifa etti. 1995’te ise PASOK liderliğine aday olabileceğini ima etmesi üzerine sanayi bakanlığından istifa etti.
BAŞBAKANLIK DÖNEMİ
Simitis, Andreas Papandreou’nun rahatsızlığı ve ardından hayatını kaybetmesi üzerine, 18 Ocak 1996’da PASOK Meclis Grubu’nun oylarıyla başbakan seçildi. Başbakanlık yolunu açan kritik süreçte, Simitis, sonraki yıllarda ismi büyük yolsuzluk dosyalarına karışacak olan Akis Tzohotzopoulos ile yarıştı. Simitis bu yarıştan az bir farkla galip çıktı.
“Modernleşme” söylemiyle iktidara gelen Simitis, Yunanistan ekonomisinde reform yapmayı ve Yunan toplumunu Avrupa ile bütünleştirmeyi hedefliyordu. 30 Haziran 1996’da PASOK’un 4’üncü Kongresi’nde parti başkanlığına seçildi. 1996, Simitis’in hem başbakan hem de parti başkanı olarak göreve başladığı yıl oldu. 1999 ve 2001 yıllarında da yeniden parti başkanlığına seçildi.Simitis, 2000 yılındaki genel seçimlerde ise PASOK’un oy oranını artırarak başbakanlık görevini sürdürmeye devam etti.
İMİA/KARDAK VE ÖCALAN KRİZLERİ
Simitis’in başbakanlığının ilk yıllarında Yunanistan, Ege ve Kürt meselesinde Türkiye ile karışı karşıya geldi.
1996 başlarında İmia/Kardak kayalıklarında Yunanistan, Türkiye ile savaşın eşiğine gelirken devreye ABD’nin girmesi sonucunda Ege’de tansiyon düştü. Simitis’in Türkiye ile yaşanan krizi ABD’nin yardımıyla kontrol altına alması Atina’da tartışmalara neden oldu. Özellikle PASOK’un ulusalcı kesimi, hükümetin ulusal konulardaki yeteneğini sorguladı.
İmia/Kardak krizinden kısa bir süre sonra Atina bu kez de Abdullah Öcalan meselesinde Ankara ile karşı karşıya kaldı. Öcalan’ın yakalanması süresinde Atina’nın takındığı tavır Simitis’i iç siyaset sahnesinde rakipleri karşısında zor durumda bırakacaktı.
Türkiye ile yaşanan büyük krizlerle rağmen Simitis hükümeti, 1999 Ağustos’unda yaşanan büyük depremler sonrasında Türkiye’ye yardım eli uzatan ilk yabancı hükümetler listesinde yer alacaktı.
EKONOMİK REFORMLAR VE AB ENTEGRASYONU
Simitis’in başbakanlığı döneminde Yunanistan, ekonomik istikrar ve AB ile entegrasyon konusunda önemli adımlar attı. 2001’de Yunanistan’ın Ekonomik ve Parasal Birliğe (EMU) katılımı ve 2002’de euro para birimine geçişi, ülkenin ekonomik yapısında önemli değişikliklere yol açtı. Bu dönemde, Yunanistan, makroekonomik göstergelerde ve birçok Avrupa ülkesinden daha iyi performans sergiledi.
BÜYÜK PROJELER VE ALTYAPI YATIRIMLARI
Simitis hükümetleri, ülke genelinde büyük altyapı projelerini hayata geçirdi. Atina Metrosu, Elefterios Venizelos Uluslararası Havaalanı, Egnatia Otoyolu, Attiki Odos ve Rio-Antirio Köprüsü gibi projeler hem Yunanistan’ın modernleşmesine katkı sağladı hem de ülkenin ulaşım ve altyapı ağını güçlendirdi.
KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN AB’YE KATILIMI
Simitis’in en önemli başarılarından biri Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki yakın müttefiki Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 2004 yılında AB’ye katılımı oldu. Uzun yıllardır devam eden tartışma ve şüphelere rağmen, Simitis hükümeti, Kıbrıs’ın AB’ye katılımını sağlayarak, diplomasi alanında Türkiye’nin tepkisine rağmen önemli bir adım atmış oldu.
ATİNA OLİMPİYATLARI
Yunanistan’ın 2004 yılında ev sahipliği yaptığı Atina Olimpiyatları, Simitis hükümetinin önemli projelerinden biriydi. Olimpiyatların organizasyonu ve başarılı bir şekilde tamamlanması, ülkenin uluslararası imajına olumlu katkılar sağladı. Olimpiyatların organizasyonunun başarısına rağmen bu büyük projenin yaratmış olduğu mali külfet 2008-2009 döneminde Yunanistan ekonomisinin çöküşünde önemli pay sahibi olacaktı.
BORSA SKANDALI
Simitis’in başbakanlığı döneminde yaşanan en büyük krizlerden biri de 1999’da borsanın çöküşü oldu. Binlerce yatırımcının birikimlerinin yok olmasına neden olan bu olay, “Borsa Skandalı” olarak adlandırıldı. Skandalın ardından yargı süreci başlatıldı ve davalar açıldı.
Aynı süreçte PASOK’un ismi birçok yolsuzluk dosyasıyla beraber anılmaya başlandı. PASOK’un rakipleri son Simitis kabinesinin üzerinden 20 yıl geçmiş olmasına rağmen bu yolsuzlukların, skandalların, özellikle de borsa skandalının üzerine yeterli derecede gidilmediği düşüncesinde birleşiyor.
