Pandeminin ardından yabancı çalışan sayısının azalmasıyla birlikte mevcut çalışanlara artan talep günlük temizlik ücretlerini de katladı. Öyle ki sosyal medyada komedyenlerin skeçlerine dahi konu olan günlük temizlikçiler hemen her ay ücretlerine zam yaparken çalışma koşullarına da yeni kriterler eklemeye başladı.
ÜCRET HER AY ARTIYOR
Örneğin İstanbul’da Haziran 2023’te 1.200-1.500 TL arasında değişen tam gün temizlik ücretleri, eylülde 1.800 TL, ekimde 2.000 TL, aralıkta 2.200 TL, yılbaşından sonra da 2.500 TL’ye kadar yükseldi. Sabah gazetesinden Betül Alakent’in haberine göre yol parası ve kahvaltının yanı sıra mesaiyi de 6 saate kadar düşüren gündelik temizlikçiler tüm taleplerin kabul edilmesine rağmen yine de söz verilen gün gelmemeye başladı. Bu tür sorunlar son dönemde artınca yeni formül arayışları da hızlandı. Gündelik temizlikçi arayanlar ortak istihdam modeli geliştirdi.
MAAŞ-YOL-SİGORTA
Yeni modelde sistem şöyle işliyor: Arkadaş grubu ya da aynı apartmanda yaşayan 3 aile günlük temizlik yapan bir kişiyle anlaşıyor. Maaş, sigorta ve yol masrafları için ücret belirleniyor. Örneğin maaş, sigorta ve yol dahil toplam 45 bin TL. Bu rakam üç aile arasında 15’er bin TL olarak paylaşılıyor. Günlük temizlik için anlaşılan kadın ise haftada iki yarım gün olmak üzere üç evin temizliğini yapıyor. Bir gün de izin kullanıyor.
KAZAN-KAZAN FORMÜLÜ
Bu yolla hem temizlikçi arayanlar tanıdıkları kişiyle çalışmış oluyor hem de sigorta ve maaş sistemi olduğu için her ay zammın önüne geçiliyor. Temizlik yapanın da sigortası yatırıldığı ve düzenli gelir sahibi olduğu için farklı yerlere gitmiyor. Yani hem temizliğe gelen kadın hem de hizmeti alan için kazan-kazan formülü hayata geçirilmiş oluyor. Bu sistem kayıt dışı çalışmayı da önlemiş oluyor.
FİYAT WHATSAPP GRUPLARINDA BELİRLENİYOR
Günlük temizliğe gelen kadınların her ay fiyat artırmasında bir diğer etken de kendi aralarında kurdukları WhatsApp grupları. Bu gruplarla birbirlerine iş paslayan kadınlar aldıkları ücretler hakkında da yazışıyorlar. Biri eğer gittiği evden aldığı ücreti artırıyorsa diğer kadın da, “O 1.800 TL yaptıysa ben 2.000 TL yaparım” mantığıyla ücretini artırıyor. Hızla artan fiyat karşısında bazı kişiler temizlik hizmeti almayı bırakırken bazıları da robot süpürge gibi ürünlerle çözüm bulmaya çalışıyor.
REGÜLASYON YAPILMASI GEREKİYOR
Armut.com Kurucu Ortağı Başak Taşpınar Değim, yaptıkları lokal bir araştırmada günlük temizlik ücretlerinin İstanbul’da geçen yıl haziran ayında ortalama 1.200 TL olduğunu belirterek, “Bu ücret aralıkta 1.800 TL’ye çıktı. Özellikle yabancı çalışan izinlerinin sınırlandırılması, mevcut çalışan sayısının azalması ancak talebin artması günlük temizliğe giden kadınların da ücretlerini artırdı” dedi. Günlük temizliğe gelen kadınların çalışma koşullarıyla ilgili düzenleme yapılması gerektiğini belirten Değim, “Gelen kişilerin güvenlik sorgulamaları yapılmıyor. Sigortaları yok, olası bir kaza durumunda ev sahibi sorumlu. Bu gibi sorunlar için yasal bir düzenleme gerekiyor” diye konuştu. Mevcut yasalara göre, ev temizliğine gelen hizmet verenlerin günlük sigortalarının, hizmet alan kişiler tarafından kendi e-Devlet hesapları üzerinden yapılması gerektiğine dikkat çeken Değim, “Geçmişte bu sürece aracılık edebilmek için çeşitli görüşmeler gerçekleştirdik. Ancak KVKK ve benzeri nedenlerle bu yetkiyi alamadık. Armut olarak, hizmet verenler ve hizmet alanlar için süreçleri kolaylaştıracak çözümler sunmayı isteriz” ifadelerini kullandı.
