Serra Karaçam
Los Angeles’ı etkisi altına alan kontrol edilemeyen yangınlar, Kaliforniya’nın tarım devi çifti Stewart ve Lynda Resnick’i yeniden eleştiri oklarının hedefine getirdi.
İklim değişikliği, küresel ısınma, fosil yakıtlar nedeniyle petrol şirketlerine ve su kullanımı üzerinden tarım şirketlerine suçlamalar var.
Güney Kaliforniya’da Eaton yangınında ölü sayısı 16, Palisades’de 8. Bu iki yer dışında can kaybı olmayan Hurst, Kenneth, Lidia yangınları da sürüyor…
Resnick çiftine ait 6 milyar dolarlık geliri ve 130.000’i Kaliforniya’da olmak üzere 175.000 dönümlük tarım arazisiyle Wonderful Company; eyaletteki en büyük tarım işletmelerinden biri.
Antep fıstığı, badem, nar ve narenciye yetiştirmekteler.
Şirkete ait bilinen markalar Pom nar suyu, Wonderful Antep Fıstığı, Fiji Suyu, Halos mandalinaları ve çiçek teslimat hizmeti Teleflora olarak sıralanabilir.
***
Şimdiye kadar, Resnick’lerin Beverly Hills malikanesi yakındaki Palisades ve Eaton yangınlarından etkilenmedi.
LA itfaiyesinin sokaklardaki yangın söndürme borularda yeterli su basıncı olmamasıyla yüzleşmesi ailenin tarım imparatorluğu ve bölgedeki barajlardaki hisselerinin eleştirilmesine yol açtı.
Biden, itfaiye hortumlarına yeterince basınçlı su verilememesini elektriğin yangının sıçramasını önleme amaçlı kesilmesine bağladı:
“Kamu hizmetleri anlaşılır bir şekilde elektriği kesiyor çünkü hatların patlayacağından ve başka yangınlara yol açacağından endişeleniyorlar.
***
Şirket ile birlikte Resnick ailesinin serveti, 13 milyar dolar. San Joaquin Vadisi’ndeki yaklaşık 20.000 dönümlük Kern Su Bankası’nda (baraj) da hisseye sahipler.
Mother Jones dergisi tarafından 2016 yılında yapılan bir araştırma, Resnicks’in tarım işletmelerinin bazı yıllarda Los Angeles sakinleri ve tüm San Francisco Körfez Bölgesi’nin kullandığından daha fazla su tükettiğini ortaya çıkardı…
Konuyla ilgili dosya Resnick ailesinin; su kaynaklarını kontrol eden Kaliforniya’nın su kanunlarını ve politikalarını eyaleti yöneten politikacılarla yakınlaşarak etkilediğini iddia ediyordu.
Bu arada Kaliforniya tipik olarak yağışlı mevsimin dördüncü ayına giriyor. Ancak Güney Bölgesi’nde manzara kuraklık belirtileri göstermeye başlamıştı.
Son yıllarda yağıș bazı aylarda beklentiye uygun bazen de düşüktü.
Resnick ailesini hedef alan eleştiriler; aile Yahudi olduğu ve bazı haberlerde bu belirtildiği icin anti-semitik olarak nitelendirildi.
Aileye sahip çıkan ve iddiaları yayınlayan bir haber ise Forbes’dan geldi.
Ailenin kamu fonu ile inşa edilip 90’ların sonunda özelleştirilen baraj hisseleri davalara da konu olmuştu.
Aile milyarlık tarım şirketlerin önde geliyor ama tek aile değiller. Eleştirilen başka tarım şirketleri de var.
***
Elbette konunun arka boyutunda siyasi bir savaş var.
Başkan seçilen Donald Trump petrol ve gaz endüstrisini destekliyor.
İlerici demokratlar yangınlarda, küresel ısınmaya katkıları nedeniyle fosil yakıt endüstrisini suçluyor. Yani petrol şirketlerini.
Bu şirketler önemli medya organizasyonları için büyük reklam verenler arasında bulunuyor…
Diğer yandan Cumhuriyetçiler ise Resnick ailesi ve Kaliforniya valisi Gavin Newsom’u suçluyor.
Resnick ailesi ve Kaliforniya barajlarının özelleşerek eyalete su satar hale gelmesini eleştiren makaleye yer veren Mother Jones ise ilerici bir dergi.
Siyaset, çevre, insan hakları, sağlık ve kültür gibi konularda haberlere ve araştırmacı gazeteciliğe odaklanan, kar amacı gütmeyen, ilerici bir Amerikan dergisi.
“Los Angeles Yangınının Bilinmeyen Yüzü: Neden Sönmüyor?” başlıklı kısa haberiyle şimdilerde Youtube’da izleyiciyle buluşan Sayfan Allahverdi de Türk izleyicisine bu tartışmaları bazı yönleriyle aktardı.
Konuyla ilgili Resnick ailesini nehirleri kurutmakla suçlayan Fıstık Savaşları (Pistachio Wars) belgeseli de izlemeye değer.
Yapımcısı Rus kökenli Amerikalı Yasha Levine. Bu belgesel Trump’ın Rusya ile gizli anlaşma yaptığı iddialarıyla karşılașmadı henüz.
***
Newsom’un 2028 yılında Demokrat Parti’nin başkan adayı olarak yarışması beklenmekte.
Bazı dezavantaları da var. Harris’in 2028’de ne yapacağı da bir faktör olacak.
Aynı zamanda şarap üretimi yatırımcısı olan Newsom’ın önemli ölçüde finansal kaynağı bulunmakla birlikte kampanya desteğine ihtiyacı olacak.
Trump, Kaliforniya’nın liderlerini yangınları söndürme konusundaki yetersiz ve”beceriksiz” olmakla suçladı. Kaliforniya’nın orman ve su yönetiminde çok daha iyi bir iş çıkarması yönündeki uyarı niteliğindeki taleplerini de yineledi.
Göreve gelen başkan Kaliforniya’da dramatik reformlar talep edeceğini belirtti…
Newsom Trump’ın bu federal yardımı bu taleplere bağlayacağı konusunda endişeli.
***
Bir diğer husus ise büyük sigorta şirketlerinin yangından önce bölgede bulunan 1600 poliçeyi iptal etme girişimi.
Yani kuraklık ve su düzenlemeleri nedeniyle sigorta şirketleri bazı bölgeleri artan risk kapsamında görerek çekildi…
Yangınların olduğu bölgelerdeki evlerin fiyatı milyon dolarlar. Çoğu poliçeler ise 3.5 milyon$ ile sınırlı.
Yangın söndürmede kullanılacak suyun denizden çekilmesi de bir opsiyon ancak tuzun arındırılması pahalı.
Yangın sürecinde tuzlu su yangını söndürmekte eşit etkili ancak daha sonrasında bırakacağı tuz toprağı öldüreceği için desalinasyon yapılmadan kullanılması zararlı.
***
Özetle suçlanacak odak tarım üreticisi aileler ve şirketlerden çok bölge yöneticileri.
Kaliforniya Senatörü Adam Schiff, Biden’ı, Demokratların bağışçılarının ve bağış toplayanların evlerini yeniden inşa etmek için hazineden bir servet harcamaya ikna etmekle suçlanıyor.
Schiff bağımsız bir komisyonun yangındaki ihmalleri incelemesine destek verdi.
Kendisi Trump’a yönelik Rusya ile gizli anlașma iddialarında ön plandaydı.
Dünyanın en büyük beşinci ekonomisi her yıl beklenen rüzgarların da etkisiyle büyük yangınlar yaşıyor.
Ancak yeterli hazırlık yok.
Netice itibariyle bu aile ve tarım işletmeleri için maksimum su kullanımı düzenlemesini yapmayan da, yeterli baraj inşa etmeyen ve başka hazırlıklarda sınıfta kalan da yönetim.
Africa fıstık gibi çok su çeken ürünlerin tarımına dair bir sınırlama da gündeme gelebilir.
