Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, doğal gaz üretiminin artırılmasına yönelik çalışmaların devam ettiğini belirterek, “Toplam yurt içi üretimimizi günlük 8 milyon metreküpe yükselterek, 3,5 milyon hanemizin ihtiyacını kendi doğal gaz üretimimizle karşılar hale geldik.” dedi.
Bayraktar, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.
Türkiye’nin zengin yeraltı kaynaklarına sahip olduğunu, üretilen maden çes¸itliliği açısından dünyada yedinci sırada yer aldığını belirten Bayraktar, bu alandaki potansiyeli ekonomiye kazandırmak için “Önce I·nsan, Sonra Çevre ve Sonra Katma Degˆerli Madencilik” vizyonuyla çalıs¸tıklarını söyledi.
Bayraktar, madencilik sektörünün daha güvenli ve sürdürülebilir olması amacıyla 2023’te 8 bin 828, bu yıl ekim sonu itibarıyla ise 7 bin 833 sahada denetim yaptıklarını ifade ederek, söz konusu denetimlerde radar, sonar, drone, elektronik takip ve dijital uyarı sistemleri gibi teknolojilerin kullanıldığını ve yıl sonuna kadar yaklas¸ık 9 bin saha denetim sayısına ulas¸mayı hedeflediklerini kaydetti.
S¸ubatta Erzincan I·liç’teki altın madeninde heyelan meydana geldiğini anımsatan Bayraktar, “Olayın hemen ardından I·liç’teydik. Devletimiz de elindeki tüm imkan ve kabiliyetleriyle adeta seferber oldu. Toprak altında kalan 9 is¸çimizin arama kurtarma çalıs¸malarını bilfiil yerinde koordine ettik. Kesintisiz olarak bir ay boyunca burada kaldık, vatandas¸larımızın acılarını paylas¸tık. Hem onları hem ülke kamuoyunu s¸effaf, açık ve samimi bir s¸ekilde bilgilendirdik. Meclisimiz de bir aras¸tırma komisyonu kurarak büyük bir titizlikle bu konuyu ele almıs¸tır. Konuyla ilgili yasal süreci yakından takip ediyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Madenciligˆi çevreyle uyumlu s¸ekilde yürüterek, faaliyetlerin sonlandıgˆı alanların dogˆaya yeniden kazandırıldığına işaret eden Bayraktar, rehabilitasyon çalıs¸maları kapsamında bugüne kadar 45 ilde 9 bin hektar rehabilitasyon alanına 21 milyon adet agˆaç dikildiğini dile getirdi.
Bayraktar, yeraltı kaynaklarını ortaya çıkarmak amacıyla kurulan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün (MTA), son 10 yılda ortalama 670 bin metre sondaj gerçekles¸tirerek yeni rezervlerin tespitini sagˆladığını ve bu rezervlerin önemli bir kısmının ekonomiye kazandırıldığını anlatarak, şöyle devam etti:
“Madencilik sektörünün bugünkü fiyatlarla, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla içinde 65 milyar lira olan hacmini 20 yıl gibi bir sürede 4 katına çıkararak 2023 yılında 270 milyar liraya ulas¸tırdık. Aynı süre zarfında maden ihracatımızı da 7 kat artırarak 2023 yılında 5,7 milyar dolara çıkardık. Dünyadaki rezervin yüzde 73’üne sahip oldugˆumuz bor madeninde yüzde 60’ın üzerinde küresel pazar payıyla bu alanda liderligˆimizi sürdürüyoruz. Bu çerçevede, 2024 yılında 2,5 milyon ton bor ürünleri satıs¸ı kars¸ılıgˆında, yüzde 97’si ihracat olmak üzere 1,3 milyar dolar satıs¸ gerçekles¸tirerek bir rekor kıracagˆız.”
Ham madde arz güvenligˆi kapsamında, Asya’dan Afrika’ya farklı cogˆrafyalarda çalışmaların sürdüğüne dikkati çeken Bayraktar, Nijer’de arama çalıs¸maları yürütülen altın sahalarından birinde 2025 yılında ilk üretime bas¸lamayı planladıklarını söyledi.
Bayraktar, 2023’te kömür ve altın dahil, ara ve uç ürünler hariç olmak üzere, toplam madencilik ithalatının yaklas¸ık 40 milyar dolar olduğunu, bu kapsamda maden üretimini güvenli ve sürdürülebilir s¸ekilde artırmak için çalıs¸tıklarını ifade etti.
Yes¸il dönüs¸ümün ana unsurları olan yenilenebilir enerji, elektrik depolama ve elektrikli araç teknolojilerinin yanı sıra savunma sanayi gibi ileri teknoloji alanlarında nadir toprak elementleri bas¸ta olmak üzere kritik ve stratejik madenler kullanıldığını aktaran Bayraktar, Eskis¸ehir Beylikova’da kes¸fedilen dünyanın ikinci en büyük Nadir Toprak Elementleri rezerv sahasındaki üretimi gelis¸tirerek, bu alanda önemli bir küresel tedarikçi haline gelmeyi hedeflediklerini kaydetti.
Bayraktar, Türkiye için kritik ve stratejik madenler yol haritasının gelecek günlerde kamuoyuyla paylas¸ılacağını bildirdi.
“2025 yılında 143 arama sondajı yapmayı hedefliyoruz”
Bakan Bayraktar, geçen yıl 49 milyon ton ham petrol ve petrol ürünleri, 4 milyon ton LPG ve 50 milyar metreküp doğal gaz ithalatı yapıldığını, 2023 yılı toplam enerji ithalatı faturasının yaklas¸ık 70 milyar dolar olduğunu bildirdi.
Yüksek ithalat rakamlarının dıs¸ ticaret açıgˆına olumsuz etkisiyle mücadele etmek için yurt içi ve yurt dıs¸ında arama ve üretim faaliyetlerinin artırıldığının altını çizen Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu amaç dogˆrultusunda dört derin deniz sondaj gemisi, iki sismik aras¸tırma gemisi ve destek gemilerinden olus¸an dünyanın en önemli ve modern arama ve üretim filolarından birini kurduk. Aynı zamanda bu alanda tersine beyin göçünü de sagˆlayarak kendi insan kaynagˆımızı güçlendirdik. Bu sayede 2020 yılında Karadeniz’de tarihimizin en büyük dogˆal gaz kes¸fini gerçekles¸tirdik. Deniz yüzeyinin 4 bin metre altından çıkardıgˆımız dogˆal gazı karaya, 170 kilometre mesafeden Filyos’a ulas¸tırarak vatandas¸larımızın kullanımına sunuyoruz. Yani Karadeniz’in tabanına Ankara- Bolu otoyolu mesafesi kadar adeta bir gaz otobanı ins¸a ettik. Sakarya Gaz Sahası’nda geçtigˆimiz yıl bütçe görüs¸meleri döneminde günlük 3,8 milyon metreküp olan üretimimiz bugün itibarıyla yaklas¸ık iki katına ulas¸arak 7 milyon metreküpe çıkmıs¸tır. Digˆer sahalarımızla birlikte toplam yurt içi üretimimizi günlük 8 milyon metreküpe yükselterek, 3,5 milyon hanemizin ihtiyacını kendi dogˆal gaz üretimimizle kars¸ılar hale geldik.”
Bayraktar, Sakarya Gaz Sahası’ndaki üretimin artırılması için yapılan planlama kapsamında bir adet yüzer üretim platformunun envantere eklendiğine işaret ederek, deniz üstünde bir sanayi tesisi olan ve 2026 yılında üretime alınacak platform ile günlük üretimin 20 milyon metreküpe çıkarılacağını, böylece hanelerin yarısının doğal gaz ihtiyacının yerel gaz ile sağlanacağını vurguladı.
Mevcut sahada üretim artırılırken, yeni sahalarda sondajların devam ettiğini belirten Bayraktar, Karadeniz’de saha gelis¸tirme çalıs¸maları kapsamında Abdülhamid Han gemisinin 9 Kasım’da yeni sondaja bas¸ladığını söyledi. Bayraktar, petrolde, daha önce arama yapılmayan bölgelere odaklandıklarını, bu çerçevede S¸ırnak, Gabar’da Türkiye’nin kara alanlarındaki en büyük petrol kes¸fine imza atıldığını ifade etti.
Gabar’da günlük üretimin 57 bin varilin üzerine çıktığının altını çizen Bayraktar, “Kes¸fini yaptıgˆımız petrol rezervimizi milletimizin istifadesine sunmak için dagˆlarda toplam 540 kilometre yol yaparak bu üretimi gerçekles¸tirdik. Gabar ve civarında farklı sahalarda yeni kes¸if kuyularını da açmaya devam ediyoruz. 2024 yılında, Şırnak, Hakkari, Van başta olmak üzere toplam 84 sondaj tamamlanmış olup bu rakamı yıl sonunda 103’e çıkaracağız. Bu sayede 66 milyon varillik yeni rezerv keşfettik. 2025 yılında ise 143 arama sondajı yapmayı hedefliyoruz. Sakarya Gaz Sahası ve Gabar Bölgesi bas¸ta olmak üzere üretim alanlarımızı genis¸letmek ve üretimimizi artırmak için TPAO önümüzdeki yıl 143 milyar liranın üzerinde yatırım yapacak.” diye konuştu.
Bayraktar, yurt dıs¸ındaki sahalarda gerçekles¸tirilen 40 bin varillik üretimle birlikte günlük toplam 155 bin varilin üzerinde petrol üretildiği bilgisini paylaşarak, 6,3 milyon otomobilin yakıt ihtiyacının kars¸ılandığını dile getirdi.
Doğal gaz giriş kapasitesi artırıldı
Ulusal dogˆal gaz s¸ebekesine giris¸ noktasının 14’e, günlük giris¸ kapasitesinin 455 milyon metreküpe çıkarıldığını anlatan Bayraktar, dogˆal gaz tedarik çes¸itlendirmesi için zaruri olan 2’si sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) terminali, 3’ü Yüzer LNG Depolama ve Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) olmak üzere 5 adet gazlas¸tırma tesisinin toplam giris¸ kapasitesinin 161 milyon metreküpe ulas¸tığını söyledi.
Bayraktar, dünyadaki altıncı büyük s¸ebeke olan, yaklas¸ık 20 bin kilometre uzunlugˆundaki dogˆal gaz iletim hattının yanında, s¸ehirlerde 208 bin kilometreyi bulan dogˆal gaz dagˆıtım hatları bulunduğunu ifade ederek, söz konusu yatırımlar sayesinde farklı tedarik kaynaklarından gereken zamanda ve miktarda dogˆal gaz temin etme esnekligˆine kavus¸ulduğunu bildirdi.
Mevcut durumda 5,8 milyar metreküp olan yer altı dogˆal gaz depolama kapasitesinin 2028’de 12 milyar metreküpe yükseltilerek kullanılan dogˆal gazın yüzde 20’den fazlasının depolanabileceğini belirten Bayraktar, “81 ilimizde 885 yerles¸im yeri ve 222 Organize Sanayi Bölgesine dogˆal gazı ulas¸tırdık. Sadece son bir yılda 92 yerles¸im yerine dogˆal gaz arzı sagˆladık. Türkiye artık kendi gazını üreten, kaynak ve güzergah çes¸itliliğini sagˆlamıs¸, güçlü altyapısı ve tedarik portföyü sayesinde ihracat kabiliyeti kazanmıs¸, Avrupa’nın da arz güvenligˆine katkı sagˆlayan enerjide merkez ülke konumuna gelmis¸tir.” değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktar, yurt içi ve yurt dışında arama çalışmalarının sürdüğüne işaret ederek, Oruç Reis gemisinin Somali’de her biri 5 bin kilometrekare olan üç ruhsat sahasında üç boyutlu sismik arama faaliyeti yürüttüğünü söyledi.
Doğal gazda tedarik anlaşmaları uzatıldı
Dogˆal gaz tedariki kapsamında, Cezayir’le olan LNG anlas¸masının 2027 yılı sonuna kadar, Azerbaycan ile bu yıl sona erecek dogˆal gaz tedarik anlas¸masının ise 2030 yılı sonuna kadar uzatıldığı bilgisini paylaşan Bayraktar, “BOTAS¸, uluslararası firmalarla yıllık 5,6 milyar metreküplük uzun dönemli LNG tedarik anlas¸maları imzalamıs¸tır. Uzun vadeli LNG tedarik anlas¸maları, sadece ülkemiz için degˆil bölgemiz ve Avrupa için de dogˆal gaz arzının çes¸itlendirilmesinde ve arz güvenligˆinin tesisinde çok kritik bir rol oynamaktadır.” dedi.
Türkiye’nin aralarında Cezayir, ABD, Katar, Umman, Nijerya gibi ülkelerin yer aldıgˆı, 34 farklı ülke ile dogˆal gaz ticareti yaptığını anlatan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Dogˆal gazda hedefimiz tedarik tarafını yeniden s¸ekillendirerek ve çes¸itlendirerek daha rekabetçi fiyatlarla dogˆal gaz tedarik edebilmektir. Ülkemizin yıllık ortalama 50 milyar metreküp dogˆal gaz tüketimi dikkate alındıgˆında bugüne kadar yaptıgˆımız altyapı yatırımlarıyla yıllık 80 milyar metreküp dogˆal gaz arzı sagˆlayabilecek durumdayız. Enerji ticaret merkezi olma potansiyelimizi gerçegˆe dönüs¸türerek ihtiyacımızın üzerinde tedarik ettigˆimiz dogˆal gazı güçlü altyapımız sayesinde ihraç etmeye bas¸ladık. Bu çerçevede, Bulgaristan ve Yunanistan’ın yanı sıra sınırımızın olmadıgˆı Macaristan, Romanya, Sırbistan ve Kuzey Makedonya’ya da dogˆal gaz ihraç ediyoruz.”
(Sürecek)
