Duygu Erdoğan / İSTANBUL – İstanbul’da ekmek fiyatında yeni yıl öncesi yine zam karmaşası çıktı. Ekmek fiyatlarına dün itibarıyla pek çok ilçede yüzde 25 zam geldi. Ekmek fiyatı 10 lira olan fırınlarda dün sabah 12.5 liraya çıktı. Daha önce birkaç ilçede 12.5 lira olarak uygulanan fiyat, dün itibarıyla pek çok ilçede aynı seviyeye gelmiş oldu. Avrupa yakasında Beyoğlu, Kağıthane ve Şişli bölgesindeki fırınlar ekmek fiyatında bu zam ardından yılbaşında da yeni bir artış yapılacağını, fiyatın 15 lira olacağını ifade ettiler. İl genelinde ‘resmi’ bir fiyat artış kararı alınmamasına rağmen yeni yıla 1.5 aydan az süre kala bazı fırınların ‘zam öncesi zam’ hazırlığı yaptığı görüldü.
200 gram ekmek fiyatı Mayıs 2024’te 10 lira olarak uygulanmaya başlamış, ancak ekmeği 250 gram yapan fırınların 12.5 liraya satabileceği belirtilmişti. Buna rağmen 12.5 liraya ekmek satan fırınların pek çoğunda gramajın 200 gram olduğu il ve ilçelerde yapılan denetimlerle ortaya çıkmış, çeşitli cezalar uygulanmıştı. Aynı dönemde fırıncı birlikleri arasında ekmek fiyatının, artan girdi maliyetleri karşısında aslında ‘15 lira’ olması gerektiği tartışılmıştı.
‘Resmi karar yok’
Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, “Resmi artış yok, eğer gramaj aynı ise ticaret müdürlüklerine şikayet edilmeli” ifadelerini kullandı. İstanbul Fırıncılar Odası Başkanı Erdoğan Çetin de 200 gram ekmeğin 10 lira olarak satılması gerektiğini, bir artış kararı alınmadığını belirtti. Oda ve birliklerin ifadelerine karşın pazar günü pek çok ilçedeki fırında 10 lira olan 200 gram ekmek fiyatının pazartesi sabah itibarıyla 12.5 lira olarak uygulanmaya başladığı görüldü. Görüşüne başvurulan fırıncılar, fiyatların İstanbul il genelinde arttığını, yeni bir artışın daha yılbaşında yapılacağını dile getirdi. Buna göre tüketiciler, il genelinde e-Devlet üzerinden “Haksız Fiyat Artışı Şikayet Bildirimi” formunu doldurarak, Alo 175 ve CİMER üzerinden şikayetlerini iletebilir. Ayrıca gıda ihbarlarına karşı ALO 174 ile 0501 174 0 174 şikayet hattını kullanabilir.
Gramaj tartışması
Pek çok ilde fırınlarda ekmek gramajına yönelik denetimler yapılıyor. Ancak gramaj ve fiyat aralığına uyan fırınların oranı oldukça düşük kalıyor. Önceki yıllarda İstanbul Valiliği’nin il genelinde 2.892 fırında yaptığı denetimde 1.571 fırında azami ekmek fiyat tarifesine göre aynı gramajda yüksek fiyata satış olduğu tespit edilmişti. Bu soruna, son yıllarda pek çok ilde yapılan denetimlerde çok sık rastlanıyor.
Hasat, stok, kalite…
Türkiye, Dünya Bankası’nın verilerine göre buğday unu ihracatında on yılı aşkın süredir lider konumda yer alıyor. Ayrıca buğday üretimi son iki sezondur artış kaydederken, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) yüksek stokla alım yaptığı görülmüştü. 2022 boyunca ofis, un fiyatlarını da sübvanse ederek uygun fiyata satış yapmıştı.
Halil İbrahim Balcı ekimde, 1 ayda un fiyatlarının yüzde 30 artarak 630 liradan yaklaşık 800 liraya çıktığını belirterek, “Bu artışlarla ekmek fiyatında yükselme kaçınılmaz” demişti. Yüksek hasada ve stoğa karşılık kalitedeki düşüklüğün fiyat artışına neden olduğunu anlatan Balcı, “Çiftçimizden 7.5 liraya aldığımız buğday şu anda vasat dediğimiz buğday. 10.5 liradan işlem gören Polatlı buğdayı 12.7 liradan işlem görmekte. Bununla ilgili alınması gereken tedbirler gecikmekte” dedi. Balcı, fiyat artışlarının önüne geçmek için ithal buğdaya izin verilmesi gerektiğini de belirtmişti.
