TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Dışişleri Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçesini görüşmek üzere Komisyon Başkanı ve AKP Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, komisyonun başlangıcında gerçekleştirdiği sunumda; Türkiye’nin çok boyutlu ve zorlu sınamalarla kuşatılmış bir coğrafyada bulunduğunu belirterek, “Bölgemizde; kuzeyde Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın, yanı başımızdaki Suriye ve Irak’taki terör belasının ve güneyde İsrail’in İran’ı da içine alan bölgesel bir savaş çıkarma girişimlerinin istikrarsızlaştırıcı etkileri altındadır” dedi.
TARAFLARA ‘TERÖR UYARISI’ YAPILDI
İsrail’in 44 bin Filistinliyi katlettiğini ve Lübnan’da da yaşamını kaybeden sivillerinin sayısının 3 bini bulduğunu aktaran Fidan, Türkiye’nin Filistin’e 88 bin ton insani yardım yaptığını ve İsrail’in ‘zulmünün’ duyurulması için uluslararası alanda çalıştığını söyledi. Rusya Ukrayna savaşında ise Türkiye’nin tüm barış girişimlerine destek verdiğini kaydeden Fidan, Türkiye’nin Suriye politikasına da değindi. Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliği hedefine bağlılığının devam ettiğini kaydeden Fidan, AB’den beklentilerinin ilişkilerde geleceğe yönelik, kapsayıcı ve vizyoner bir tutum benimsenmesi olduğunu aktardı. Fidan, ABD yönetimiyle ise yıl boyunca temaslarda PKK/YPG/SDG ile işbirliği ve FETÖ’ye yönelik tutum ve tek taraflı yaptırımların ilişkilerimize zarar verdiğinin vurgulandığını söyledi. PKK/YPG ve FETÖ başta olmak üzere tüm terör örgütleriyle mücadelede üçüncü taraflara uyarıların yapıldığını ve gerekli adımların atıldığını belirtildi.
‘2025 İÇİN 39 MİLYAR’
2023 yılı kesin hesabına göre Bakanlığa toplam 17,8 milyar TL ödenek tahsis edildiğini belirten Fidan, yılsonu harcamasının 17,3 milyar TL olarak gerçekleştiğini açıkladı. 2025 yılı bütçe teklifiyle ise bakanlığa 39 milyar TL ödenek tahsis edildiğini, 6,1 milyar TL’si Ulusal Ajans ve AB Programlarına katılım olmak üzere AB Başkanlığı için 6,8 milyar TL, Türk Akreditasyon Kurumu için 394 milyon TL tutanak ödenek öngörüldüğü duyurdu.
‘HARİCİYE, PAZARLAMA DEPARTMANI DEĞİL”
Bakan Fidan’ın sunumunun ardından söz alan CHP İstanbul Milletvekili Namık Tan, iktidarın yürüttüğü dış politikanın tutarsız olduğunu söyledi. Dünyanın sıradan bir dönemden geçmediğine işaret eden Tan; savaşlara, gündemdeki seçimlere, yasadışı göçe ve iklim krizine dikkat çekti. Tan, “Hariciye, devletin pazarlama departmanı değildir. Dış politikanın yurttaşı pek ilgilendirmediği, seçim sonuçlarına pek etki etmediği söylenir. Bugün insanlarımız, iş insanlarımız, sanatçılarımız ile AB üyelerine vize alamıyor. Ayrımcılığa maruz kalıyor. Sığınmacılar konusunda AB’ye ne taviz verilirse verilsin vize sorunu devam ediyor” dedi.
‘DENGE POLİTİKASI BU DEĞİL’
Dış politikanın ‘karışık bir el yazısı gibi okunaksız’ olduğunu kaydeden Tan, ‘cumhuriyetin özenle biriktirdiği’ güvenilirlik, öngörülebilirlik, tutarlılık ve stratejinin olmadığını söyledi. Rusya-Ukrayna ve Gazze savaşı politikalarında önceliklerin ne olduğunun ‘anlaşılmadığını’ belirten Tan, AKP iktidarının son dönemde BRICS’e ilişkin tutumuna değindi; BRICS’e Türkiye’nin resmi olarak üyelik başvurusu yapıp yapılmadığının hala bilinmediğine işaret eden Tan, dış politikanın ‘okunaksız’ olduğuna dikkat çekti. Tan, “İki ata aynı anda binmeye kalkışmayı denge politikası sanıyorlar. Denge politikası S-400 sistemi alıp Türkiye’yi F-35 programından attırmak değil” diye konuştu.
‘KATKI KOYAMIYORSUNUZ’
Tan, Türkiye’nin Gazze savaşı sürecindeki politikasına ilişkin, “Filistin meselesi o denli Hamas davasına eşitlendi ki, sözümüz duyulmaz, dinlenmez, ciddiye alınmaz hale geldi. İş Hamas’ı Kuvayı Milliye ile bir tutmaya kadar vardı. İsrail ve ticareti durdurduğumuzu iddia ettik. İsrail ordusunun teçhizatı için iktidara yakın iş insanlarının sattığı Türk mallarını, Filistin’e gidiyor diye istatistiklere kaydettirerek Filistin Davasına katkı koyamıyorsunuz” dedi.
‘ASKERİ MACERALAR’
Somali ve Libya tezkerelerine değinen Tan, “Somali’de, Libya’da sanki dünya haritasını bir rulet masası olarak görüp “büyük ikramiye” peşinde girişilen serüvenleri saymıyorum bile. Libya’ya askerimizi gönderiyorsunuz. Birliklerimizin hukuki statüsünü netleştiren antlaşma beş yıl sonra, daha geçen hafta TBMM Dışişleri Komisyonuna geliyor. 2024 Şubat ayında Somali ile tartışmalı bir anlaşma imzalıyorsunuz. Henüz TBMM’ye intikal etmeden Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi marifeti ile meclisten yetki alıp Deniz Kuvvetlerimizi, Yemenli Husilerden, Somalili korsanlara; Etiyopya – Somali çekişmesinden, Somali’de devam eden radikal dinci teröre kadar her yeri kanlı bir coğrafyada ateşe atıyorsunuz. Uluslararası hukuku bir kenara bıraktık, kendi anayasamızı ve kanunlarımızı çiğneyerek, TBMM’yi bypass ederek gerçekleştirdiğiniz bu askeri maceraların sonuna kadar karşısında duracağız” ifadelerini kullandı.
’21 DIŞ ATAMA’
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun ise Bakanlıktaki siyasi atamaları eleştirdi. Ergun, “Bakanlıktaki 32 genel müdürlüğün 21’i kurum dışı atamadan oluşuyor. Dışişleri Bakanlığı kadrolarında liyakatli insanlara yapılan bu haksızlık nedir? Bu sorulara cevap verilmesi gerekir” dedi Dışişleri Bakanlığı’na giriş sınavında barajın 70’den 60’a indirildiğini belirten Ergun bu uygulamanın liyakat esaslarının gözardı edilişinin göstergesi olduğunu söyledi.
‘HANGİ SOMUT ADIMLAR ATILIYOR?’
Türk yurttaşlarının Avrupa Birliği (AB) ülkelerine girişte yaşadığı vize sorununa dikkati çeken Ergun, Bakanlığın bu konuda hangi somut adımları attığını açıklaması gerektiğini belirtti. Türk öğrencilerin Avrupa’daki üniversitelere kayıt yaptırdığı halde vize alamadığı için gidemediğini vurguladı.
Öte yandan TBMM’ye sunulan Dışişleri Bakanlığı 2025 bütçe teklifinde 2024 yılında 31 milyar 373 milyon 647 bin TL olarak belirlenen bütçenin, 2025 yılı için 39 milyar 35 milyon 706 bine yükseltilmesi öngörüldü. Avrupa Birliği Başkanlığı’na ise 2025 yılı için bütçenin yaklaşık yüzde 17’si olarak 6 milyar 797 milyon 254 bin TL ayrılması öngörülüyor.
