Türkiye’nin çevre duyarlılığını artırmak ve geri dönüşüm alışkanlıklarını yaygınlaştırmak amacıyla başlatılan Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS), uygulamaya geçtiği ilk günlerde eleştirilerin odağı oldu. Depozito ücretinin yetersiz bulunması, vatandaşların ve uzmanların tepkisine yol açtı.
25 Kuruşluk İade Vatandaşı Tatmin Etmedi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından başlatılan sistem, 0,1 litre ile 3 litre arasında değişen içecek ambalajlarının geri dönüşüme kazandırılmasını hedefliyor. Vatandaşlar, bu ambalajları iade ettiklerinde şişe veya kutu başına sadece 25 kuruş alacak. Ancak, bu miktarın düşük olması eleştirilere sebep oldu.
Market poşetleri için 50 kuruş ücret alınırken, depozito iadesinin 25 kuruşta kalması sosyal medyada da gündem oldu. Uzmanlar, depozito ücretinin artırılmaması halinde sistemin sürdürülebilir olmayacağını vurguladı.
“Bir Ekmek İçin 50 Ambalaj Gerek”
Geri dönüşüm teşvikini artırmak adına Avrupa’daki depozito uygulamalarını örnek gösteren uzmanlar, Türkiye’deki sistemin eksik kaldığını belirtiyor. Bir uzmanın şu sözleri durumu özetliyor:
“Avrupa’da 4-5 tane ambalaj için 1 avro ödeme yapılıyor. Bununla bir kilogram muz almak mümkün. Bizde ise bir ekmek alabilmek için 50 şişeye ihtiyaç var. Sistem daha doğmadan ölü doğdu.”
İade Süreci Nasıl İşliyor?
Depozito ücretleri, vatandaşların e-Cüzdan hesabına yatırılacak. Bu bakiye, QR kod ile ödeme kabul eden POS cihazlarında kullanılabilecek. Ayrıca, “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)” adlı mobil uygulama üzerinden de iade işlemleri gerçekleştirilebilecek. Ancak bu dijital altyapı, iade ücretinin düşüklüğü nedeniyle beklenen ilgiyi görmeyebilir.
Hedef 81 Şehre Yayılmak
DSYS, yıl sonuna kadar Türkiye genelinde 81 ilde uygulanacak. Amaç, çevreye duyarlılığı artırmak ve geri dönüşüm oranlarını yükseltmek. Ancak uzmanlara göre, vatandaşın bu sistemi benimsemesi için iade bedelinin cazip hale getirilmesi şart.
Sistem, sürdürülebilir bir çevre için umut verici bir adım olarak görülse de, düşük ücret politikası nedeniyle hayal kırıklığı yaratmış durumda. Gözler, depozito ücretinde bir güncelleme yapılıp yapılmayacağına çevrildi.
