1990’ların başında, Yugoslavya’nın parçalandığı dönemde yeşeren Savaş ve Barış Raporlama Enstitüsü’nün (Institute for War & Peace Reporting-IWPR) ilginç projesinin basın bülteninde, “İslamcı aşırıcılık, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana dine olan ilginin arttığı Orta Asya’da büyüyen bir sorun” denildi.
Devamında bir bölgeye dikkat çekildi: “Hem El Kaide hem de IŞİD, çevrim içi propaganda kullanarak Fergana vadisinden (Orta Asya’da Özbekistan’ın doğusunu, Kırgızistan’ın güneyini ve Tacikistan’ın kuzeyini kapsayan vadi) binlerce genci başarıyla ağına düşürdü.”
Kuruluş, bu duruma yönelik çözümü Ilımlı İslam ve onun imamlarında görüyor.
IWPR üyeleri Ukrayna’da
YOUTUBER İMAMLAR
IWPR, Orta Asya genelinde “hoşgörüyü yaymak ve şiddet yanlısı aşırılıkla mücadele etmek” amacıyla yeni nesil sosyal medya fenomenleri yetiştiriyor.
Öncüler arasında, kız çocuklarının eğitimine verdiği destekle Instagram ve Youtube’da büyük bir takipçi kitlesi kazanan ve aynı zamanda Kırgızistan’daki Fergana vadisinin Oş kasabasında yaşayan muhafazakar cemaat üyelerinin de desteğini alan 38 yaşındaki Kırgız imam Yusufhon Zakaria yer alıyor.
lWPR tarafından yayımlanan bültende, “Zakaria, 2019 yılında Kırgızistan, Kazakistan ve Tacikistan’dan 400’den fazla imamı eğitmek için IWPR’nin başlattığı ‘çığır açıcı’ programa katıldığında, aşırılıkçıları kendi oyunlarında nasıl alt edeceğini öğrendi” deniliyor.
Bölgede yer alan devletlerin çare üret(e)memesi ise başka bir tuhaf nokta.
Yusufhon Zakaria
NASIL BİR EĞİTİM
lWPR programında Katılımcılar Facebook, YouTube, Instagram ve Telegram’da videoların nasıl kullanılacağını, yayınlanacağını ve dezenformasyonun nasıl tespit edileceğini öğrendi. Ardından bölgedeki diğer pek çok kişi gibi, kendilerinin de sahte videolarla kandırıldıklarını fark etti.
Bir de örnek verildi. Kurs, radikal bir İslamcı grup tarafından dolaştırılan ve görünüşe göre Çin devlet başkanının bir camide namaz kıldığını gösteren bir videoyu tespit etti. İmam kursiyerlerinin çoğu, videoyu gördü ve doğru olduğuna inanarak, arkadaşlarıyla paylaştı. IWPR eğitmenleri, videonun aslında Malezya başbakanının 2004 yılında Pekin’deki bir camide namaz kılarken çekilmiş bir videosu olduğunu belirtti.
KIZLAR OKUMALI
Zakaria’nın yayınladığı ilk YouTube videosu 800 binden fazla izlenme aldı. Bir sonraki paylaşımında, kızlara yönelik eğitimin tartışmalı konusuna girdi. 27 bin izlenme sayısına ulaşan bu videoda Yusufhon, kadın haklarından bahsetti ve kızların uygun bir eğitim alması gerektiğini söyledi.
Yusufhon Zakaria’nın şu anda Instagram’da 80 bin takipçisi bulunuyor ve videoları dünyanın en kısıtlayıcı toplumlarından biri olan Özbekistan da dahil olmak üzere bölge genelinde yeniden paylaşılıyor.
İLGİNİÇ BİR ENSTİTÜ
IWPR’nin kuruluşu ve zamanlaması işe bir hayli ilginç…
1991 yılında Yugofax adıyla kurulan IWPR, başlangıçta Balkanlar’daki sorunlu gelişmeleri dengeli bir bakış açısıyla bildiren bir haber bülteniydi. Çatışma tam kapsamlı bir savaşa dönüştüğünde, Yugofax haber bülteni adını Balkan War Report olarak değiştirdi .
1995’in sonlarında Bosna’daki savaşı sona erdiren Dayton Barış Anlaşması’nın imzalanmasının ardından, bülten odağını, başta eski Sovyet cumhuriyetleri olmak üzere dünyanın “sorunlu” bölgelerine çevirdi ve ismini War Report olarak değiştirdi.
1998 yılında bültenin ismi Savaş ve Barış Muhabirliği Enstitüsü olarak değiştirildi ve sivil toplum örgütü olarak tescil edildi.
John Donald MacArthur (1897-1978) ve Catherine Terese MacArthur (1908-1981)
KOMÜNİZM VE MACARTHUR VAKFI AYRINTISI
Kuruluşun bugünkü yöneticisi Anthony Borden’ın hikayesi de oldukça ilginç. IWPR’nin dergisi War Report’un editörlüğünü yaptı ve 1999 NetMedia gazetecilik ödüllerinde IWPR’nin Kosova kriziyle ilgili haberi nedeniyle “En İyi Çevrim içi Gazetecilik Hizmeti” ödülüne layık görüldü.
Borden, İngiltere Uluslararası Kalkınma Bakanlığı’nda komünizm sonrası ülkelerdeki medya programlarını değerlendirme görevini üstlendi.
Londra’daki King’s College’da “medya ve çatışma üzerine” çalışmak üzere John D. ve Catherine T. MacArthur Vakfı araştırma bursu aldı.
Harper’s, The Nation, The American Lawyer ve HarperCollins’te editör ve yazar olarak çalıştı.
The New York Times, The International Herald Tribune, The Washington Post, The Guardian, Newsweek ve diğer birçok yayına katkıda bulundu.
