Google, tanıttığı yeni kuantum çipi Willow ile teknoloji dünyasında dikkatleri üzerine çekti. Şirketin açıklamalarına göre Willow, klasik bir süper bilgisayarların 10 septilyon yılda tamamlayacağı bir işlemi yalnızca 5 dakikada gerçekleştirebiliyor. Bu, Google’ın 2019 yılında benzer bir açıklama yapması ve tartışmalara neden olmasını hatırlatıyor. “Kuantum üstünlüğü” tartışmaları geri dönüyor
Willow, Google’ın kuantum bilgisayar teknolojisinde bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor. Ancak bu durum, akıllara 2019 yılında duyurulan Sycamore çipini getiriyor. O dönem, Sycamore’un 200 saniyede tamamladığı bir hesaplamanın dünyanın en hızlı süper bilgisayarları için 10.000 yıl süreceği açıklanmıştı. Google bu başarıyı “kuantum üstünlüğü” olarak adlandırmıştı. Ancak o dönem IBM, Google’ın bu iddiasını çürütmüştü.
Willow ile Google, bu kez kuantum üstünlüğü terimini kullanmaktan kaçınıyor. Bunun yerine, “klasik bilgisayarların ötesine geçen hesaplama” ifadesiyle teknolojinin geldiği noktayı özetliyor.
Google, Willow’un başarısını rastgele devre örnekleme (RCS) adı verilen bir test üzerinden değerlendiriyor. Ancak bu yöntem, Google’ın kendi itirafıyla, pratikte hiçbir gerçek dünya uygulamasına sahip değil. Şirketin Quantum AI bölümünün kurucusu Hartmut Neven, RCS’nin kuantum bilgisayarlar için temel bir ölçüt olduğunu savunuyor: “RCS’de başarılı olamıyorsanız, diğer algoritmalarda da başarılı olamazsınız.” Google, Willow’un en son RCS testini beş dakikanın altında tamamlayabildiğini söylüyor. Buna karşılık şirket, şu anda dünyanın en güçlü ikinci süper bilgisayarı olan Frontier‘in aynı görevi tamamlamasının 10 septilyon yıl (10,000,000,000,000,000,000,000,000 yıl) alacağını tahmin ediyor.
Öte yandan IBM ve Honeywell gibi rakipler, kuantum bilgisayarların performansını değerlendirmek için “kuantum hacmi” (quantum volume) adı verilen farklı bir ölçüm kullanıyor. Bu metrik, bir makinenin genel kapasitesini ve kübit’lerin (kuantum bitleri) birbiriyle etkileşimini dikkate alıyor. Ancak Google, Willow’un teknik detaylarında kuantum hacmi ile ilgili bir bilgi paylaşmadı ve bu durum doğrudan karşılaştırma yapmayı zorlaştırıyor.
Asıl devrim hata oranlarında
105 kübite sahip olan Willow’un belki de en dikkat çekici yönü, hata oranlarını azaltmayı başaran ilk kuantum çipi olması. Kuantum bilgisayarlar, hassas kübit’lerin kontrol edilmesi ve hataların önlenmesi konusunda büyük zorluklarla karşılaşıyor. Google, Willow’un “eşik altı” bir sistem olduğunu ve eklenen her yeni kübit ile hata oranının azaldığını belirtiyor. Bu, ölçeklenebilir ve ticari anlamda kullanılabilir bir kuantum bilgisayar inşa etme yolunda çok önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Kuantum bilgisayar veya hesaplama, 1 ya da 0’ı temsil eden bitler yerine, aynı anda 1, 0 ve bunların arasındaki herhangi bir durum gibi birden fazla durumda bulunabilen bir birim olan kübitleri kullanıyor. Bunlar çevreleriyle sürekli ve inanılmaz bir hızda bilgi alışverişi yaptıkları için hatalara da geleneksel işlemcilere kıyasla çok daha açıktır. Google, daha önce kuantum hata oranını düşürmek için çeşitli araştırmalar yapıyordu. Willow özelinde firma, kübit sayılarını artırarak hata oranını gerçek zamanlı olarak düşürmeyi başardığını söylüyor.
“Eşik değerin altındaki ilk sistem olarak bu, ölçeklenebilir bir mantıksal kübit için bugüne kadar yapılmış en ikna edici prototiptir. Bu, kullanışlı, çok büyük kuantum bilgisayarların gerçekten inşa edilebileceğine dair güçlü bir işaret. Willow bizi geleneksel bilgisayarlarda kopyalanamayan pratik, ticari açıdan önemli algoritmaları çalıştırmaya yaklaştırıyor.” diyor Neven. Elon Musk ve Sam Altman’dan övgü
Google CEO’su Sundar Pichai, X üzerinde Willow’u kısaca anlatan bir paylaşım yaptı. Pichai, Willow ile 30 yıllık bir zorluğu aştıklarının altını çizerken Willow’u “keşfi, füzyon enerjisi, batarya tasarımı gibi alanlarda pratik uygulamaları olan kullanışlı bir kuantum bilgisayar oluşturma yolculuğumuzda önemli bir adım olarak görüyoruz.” dedi.
Pichai’nin paylaşımına Elon Musk ve OpenAI CEO’su Sam Altman’dan da övgüler geldi. Musk, “wow” diye tepkisini gösterirken Google CEO’su ise “Bir gün Starship ile uzayda bir kuantum kümesi yapmalıyız:)” dedi. Musk ise bunun muhtemelen gerçekleşeceğini söylerken “Kendine saygısı olan her uygarlık en azından Kardashev Tip II’ye ulaşmalıdır. Bence şu anda Tip I’in yalnızca
