Karanlık Enerji Zamanla Değişebilir

Bilim insanları, Evren’in genişlemesini sağlayan Karanlık Enerji adlı gizemli gücün zamanla değişebileceğini buldu.

Henüz erken aşama bulgusu, kısmen Albert Einstein tarafından geliştirilen mevcut teoriyle çelişiyor.

Bu sonuçları doğrulamak için daha fazla veriye ihtiyaç duyuluyor ancak araştırmaya dahil olan bilim insanları arasında heyecan artıyor.

Bazıları, bir nesildir astronomideki en büyük keşiflerden birinin eşiğinde olabileceklerine inanıyor.

Bu keşif, zaman ve mekanın doğası dahil olmak üzere Evren ile ilgili anlayışımızının temelini yeniden düşünmeye zorlayabilir.

Çalışmaya katılan en temkinli ve saygın araştırmacılardan bazıları, örneğin University College London’dan Prof. Ofer Lahav bile, artan kanıtların kendisini heyecanlandırdığını söylüyor.

BBC’ye verdiği demeçte, “Bu dramatik bir an. Evren ile ilgili anlayışımızda bir paradigma değişimine tanıklık ediyor olabiliriz” dedi.

Karanlık Enerji’nin 1998’deki keşfi kendi başına bir devrim niteliğindeydi. O zamana kadar, Evren’i oluşturan Büyük Patlama’dan sonra, genişlemesinin yerçekimi kuvveti altında yavaşlayacağı görüşü hakimdi.

Ancak ABD’li ve Avustralyalı bilim insanlarının gözlemleri, genişlemenin aslında hızlandığını buldu. Bunu yönlendiren kuvvetin ne olduğunu bilmedikleri için buna Karanlık Enerji dediler.

Bilimin en büyük gizemlerinden biri olan Karanlık Enerji’nin ne olduğunu bilmesek de gökbilimciler onu ölçebilir ve Evren’in tarihindeki farklı noktalarda galaksilerin birbirinden uzaklaşma hızlarını gözlemleyerek değişip değişmediğini anlayabilirler.

Tucson, Arizona yakınlarındaki Kit Peak Ulusal Gözlemevi’ndeki Karanlık Enerji Spektroskopik Aleti (DESI) de dahil olmak üzere bu alanda yanıtlar bulmak üzere birkaç deney yapıldı.

DESI 5.000 optik fiberden oluşuyor. Bunların her biri yüksek hızda galaksileri tarayan ve robotik olarak kontrol edilen ayrı birer teleskop.

DESI araştırmacıları geçtiğimiz yıl, karanlık enerjinin uyguladığı kuvvetin zamanla değiştiğine dair ipuçları bulduklarında, birçok bilim insanı bunun ortadan kalkacak bir veri sapması olduğunu düşündü.

Ancak bir yıl sonra bu sapma büyüdü.

Portsmouth Üniversitesi’nden Prof. Seshadri Nadathur, “Kanıtlar şimdi eskisinden daha güçlü. Ayrıca ilk yıla kıyasla birçok ek test yaptık ve bunlar bize sonuçların hesaba katmadığımız, verilerdeki bilinmeyen bir etkiden kaynaklanmadığı konusunda güven veriyor” dedi.

‘Büyük bir keşfe doğru ilerliyor olma ihtimalimiz var’

Veriler henüz bir keşif olarak tanımlanmalarını sağlayacak eşiği geçmedi, ancak Edinburgh Üniversitesi’nden İskoçya Kraliyet Astronomu Prof. Catherine Heymans gibi birçok gökbilimcinin bu deneyleri dikkatle izlemesine yol açtı.

BBC’ye konuşan Heymans, “Karanlık Enerji düşündüğümüzden bile daha tuhaf görünüyor. 2024’te veriler oldukça yeniydi, kimse bundan tam olarak emin değildi ve daha fazla çalışma yapılması gerektiği düşünülüyordu.

“Ancak şimdi daha fazla veri var ve bilim camiası tarafından daha fazla inceleme yapılıyor, bu nedenle ‘sapmanın’ ortadan kalkması ihtimali de; gerçekten büyük bir keşfe doğru ilerliyor olma ihtimalimiz de var.”

Peki bu değişime ne sebep oluyor?

“Kim bilir!” diye neşeyle itiraf ediyor Prof. Lahav.

“Bu yeni sonuç doğruysa, değişime sebep olan mekanizmayı bulmamız gerekiyor ve bu da yepyeni bir teori anlamına gelebilir, bu da bunu çok heyecan verici” diye ekliyor.

DESI, önümüzdeki iki yıl boyunca daha fazla veri toplamaya devam edecek.

Gözlemlerinin kesin olarak doğru olup olmadığını saptamak için yaklaşık 50 milyon galaksi ve diğer parlak cismi ölçmesi planlanıyor.

Kaliforniya’daki Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı’nda doktora sonrası araştırmacısı Andrei Cuceu, “Evrenin bize nasıl çalıştığını anlama işindeyiz ve belki de bize düşündüğümüzden daha karmaşık olduğunu söylüyordur” diyor

Karanlık Enerji’nin doğası hakkında daha fazla ayrıntı, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Euclid misyonu tarafından elde edilecek.

DESI’den daha uzakları araştıracak ve daha da fazla ayrıntı elde edecek olan uzay teleskopu 2023’te fırlatıldı. Yeni görüntülerini 19 Mart’ta yayımladı.

DESI araştırması dünya çapında 70’ten fazla kurumdan 900’den fazla araştırmacının katılımıyla gerçekleşiyor.