Ali Can POLAT
Türkiye son yılların en ağır ekonomik krizini yaşarken her gün bu krizin yeni yönleriyle tanışıyor. Bozulan ekonomiyle birlikte bozulan toplumda ortaya çıkan suç örgütleri, kara para, sahte para, uyuşturucu, artan hırsızlık gibi sorunların yanına dilencilik de eklendi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) aldığımız bilgilere göre, yakalanan dilenci sayısı 2020’de 5.517 iken 2023’te resmen ikiye katladı ve 10.383’e çıktı. 2024’ün ilk 11 ayında ise 8.998 dilenci yakalandı. Dilencilerin üzerinden toplanan para miktarı ise 2020’de 70.623 TL iken 2023’te 360.390 TL, 2024’ün ilk 11 ayında ise 691.215 TL oldu. Konuyu değerlendiren “Dilenciler; Türkiye’de Yoksulluk ve Dilenme Kültürü” kitabının yazarı Doç. Dr. Aslıcan Kalfa Topateş, dolandırıcıların dilenciler içindeki oranı artsa da dilencilerin sayısındaki bu artışın kesinlikle ekonomik ve toplumsal bozulmayla ilişkili olduğunu söyledi.
ORTA SINIFTAN DÜŞÜŞ VAR
Ekonomik yapının sosyal ilişkileri de belirlediğini hatırlatan Topateş, “Ben bu çalışmayı yaptığımda (2015) Türkiye’de henüz bir ‘sınıf altı topluluk’ yoktu. Ama şu an maalesef var. Bu topluluk ekonomik ve sosyal ilişkilerden tamamıyla kopuyor. İşsizlik, ekonomik sorunlar ve sosyal bozulma çok fazla artmış durumda” dedi.
Topateş, Türkiye’de “Sınıf altı topluluk”un oluşmasını ise şu örnekle açıkladı: “İzmir’de anneleri çöpten karton toplamaya giderken gecekonduda yanarak can veren 5 çocuk vardı. O annenin adı Melisa, babası (çocukların dedesi) emekli öğretmen. Ama ekonomik olarak o kadar gerilemişler ki orta sınıftan, sınıf altına itilmişler. Emekli öğretmenin torunları gecekonduda yaşıyor, kızı kağıt toplayıcılığı yapmak zorunda kalıyor artık.”
Erkeklerin sayısı da yükseldi
Dilenciliğin genelde daha feminize edilmiş bir alan olduğunu kadın ve çocuklar üzerinden ilerlediğini aktaran Topateş, “Bizde ataerkil sistem daha güçlü olduğu için eskiden erkekler dilenmekten kaçınır, kolay kolay yoksulluk yardımlarına da başvuramazdı. Ama artık yoksulluk öyle bir duruma geldi ki kimse bunu düşünecek halde değil. Bu durum bizi ABD’deki yoksulluk ve gelir eşitsizliğine doğru götürüyor. Türkiye’deki son ekonomik kriz Türkiye’yi az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki dilencilik örüntüsünden farklılaştırdı” dedi.
Belediyeye mutlaka iletin
Dilencilerin yanı sıra evsiz sayısı da korkutuyor. Yine İBB verilerine göre, belediye İstanbul’da 2020 yılında 5.137 evsiz vatandaşa ulaştı. Bu sayı 2023’te 4.641 oldu. Yetkililer, “Gerek yoksul olduğu için dilenen, gerek dolandırıcılık yapan dilencilerle veya evsizlerle karşılaşınca belediye ile mutlaka iletişime geçin. Gerek yardımda bulunmak gerekse dolandırıcılığı önlemek için en etkili çözüm” diye konuştu.
