Milliyet.com.tr/ÖZEL Konya ve Eskişehir’deki yumurta üretimi yapan birkaç işletmede kuş gribi vakası görülmesi üzerine fırsatçılar zam yapmaya başladı. Çarşıda, pazarda vatandaş yumurtayı son haftalarda zamlı almaya başladı.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı konuyla ilgili, “Yumurta yeterliliğimiz yüzde 115, ama siz yüzde 45 zam yapabiliyorsunuz. Fırsatçılık tabirinin en bariz örneği budur” dedi. Sektör temsilcileri yumurta bulunamıyor diye piyasanın korkutulmaya çalışıldığını söyledi. Peki tüketiciler yumurta alırken neye dikkat etmeli? Fiyatlarda genel durum ne?
‘YAŞANAN SORUN KUŞ GRİBİNDEN KAYNAKLI DEĞİL’
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Gıda Mühendisi ve Denetim Uzmanı Nurten Sırma şu ifadeleri kullandı: “Tarım ve Orman Bakanlığı bu konuda hassas, konuyu yanlış tarafa çekmeyin diyor. Sahada yaşanan sorun kuş gribinden kaynaklı bir sorun değil. Şu an sahada sağlıklı hayvanlar ve yumurtaları satışta, orada bir sorun yok. Vatandaşlar şunu bilsin, Türkiye yumurta arzında reel rakamlarda hiçbir zaman eksiklik yaşamadı, yılda 19 milyar ortalama yumurta üretiliyor. Bunun yüzde 15 ile 35 arası ihracata gidiyor. İç piyasanın ihtiyacı tamamlandıktan sonra bu ihracatlar yapılıyor.
‘PİYASANIN DENGESİNİ BOZMAYA ÇALIŞANLAR VAR’
Kuş gribinin yaşandığı olay münferit, bölgeseldir. Konya’da belli bölgelerde vakalar olduğunu Bakanlık tespit etti. Buraları 1 yıl güvenlik koşullarına göre kontrol altına aldı. Hayvanları, yemleri, yumurtaları imha etti. Şu anda kontrol altındaki bir durumu konuşuyoruz. Bunu spekülatif haber haline getirip piyasadaki fiyat dengesini bozmaya çalışan kesimler var. Bu haberler yumurta üreticisine zarar veriyor hem de tüketiciyi paniğe sevk ediyor.
‘ÜRETİCİDE FİYATLAR YÜKSEK DEĞİL’
Bakan Yumaklı geçtiğimiz günlerde açıkladı. Bu haberlere piyasada itibar edilmemesi gerektiğini, münferit bir olay olduğunu ve kontrol atlına alındığını duyurdu. Aslında yumurta üretimi zahmetini çeken, ayağında çizmesi olan, kümes temizliğini yapan, tavuk ilaçlarını alan esas üretici kısmında yüksek bir fiyat yok. Üretici tüm maliyetler düştükten sonra 3 lira 60 kuruş ile 3 lira 70 kuruş arasında bizden çıkıyor diyor.
‘ESAS MALİYET YEM’
Üreticinin yarka denilen 18-20 haftalık, yumurtlayabilen civcivin gelişmiş halini sürü gençleştirme mantığı ile satın aldıkları canlılar var. Tavuk ilaçları var, elektrik maliyeti var, işçi maliyeti var. En önemlisi yumurta üretiminin yüzde 75 masrafı olan yem maliyeti var.
Tüketici gittiği zaman çeşitli yumurtalar ve fiyatları görüyor. Yumurtalar S boy, M boy, L boy ve XL şeklinde gramajlara göre veya yumurtanın yetiştirilme metoduna göre gramajı, kalitesi değiştiği için fiyatları marketlerde değişiyor.
3 HAFTA İÇİNDE YÜZDE 30’DAN FAZLA ZAM
En basit pazardan bile alabileceğimiz bir koli yumurta diye tanımlanan 30’lu viyollerde 3 no’lu yetiştirilen kafes sistemi ile üretilen en ucuz, vatandaşın en rahat ulaşabileceği yumurta fiyatı şu anda 140 lira. 3 hafta içerisinde neredeyse yüzde 30’dan fazla zam oldu.
ÜRETİCİ ‘FİYATLARI NORMALE ÇEKTİK DİYOR
Yumurta üreticileri “2024 Ocak ayından itibaren fiyatları yıl ortasında düştü. Daha sonra tekrar aynı seviyeye geldi. Bunu bir zam olarak değerlendirmeyin, aslında biz mayıs ayında maliyetin altına düşen fiyatları normale çektik. Dolayısıyla bu bir zam değildir” diyor.
‘ÜRETİCİ İLE MARKET ARASINDA CİDDİ MAKAS VAR’
Üretici ile market reyonu arasındaki fiyat arasında ciddi makas var. Dolayısıyla üreticiden çıktıktan sonra yumurta fiyatı üzerinde tüccar, komisyoncu, aracı veya perakendenin finans gücü ile sahada ticari anlamda farklı fiyatlamalar yumurta fiyatlarındaki yüksek seyrin nedeni olarak düşünülebilir.
‘MARKETTE 30’LU YUMURTA 215 TL’Yİ GÖRDÜ’
Yumurtanın üzerine bakıldığı zaman bir numara yazar. O numaralar 0-1-2 veya 3 olarak tanımlanır. Fiyatı en ucuz olan kafes türü üretim no 3 ile başlar. Üzerinde no 3 yazan, 30’lu kolilerde ortalama yumurta fiyatı şu anda 139.5-140 lira aralığındadır. Marketlerde zaman zaman 210-215 TL gibi rakamlar, yüksek fiyatlar görüyoruz. Bu rakamlar aslında piyasa fiyatının üstünde rakamdır. Tüketici döviz kuru ve nakliyede belirgin artış olmadığı halde yüksek artışların nedenini araştırmalıdır.
VATANDAŞ NE YAPMALI?
Haksız fiyat artışı ile ilgili e-Devlet üzerinden aldığı üründe normal dışı bir artış gördüğünde buraya müracaat edip konuyu bildirsinler. Ticaret Bakanlığı’nın denetimine vesile olurlar ya da ALO 175 olan Tüketici Danışma Hattını arayarak ellerindeki ürünün Bakanlığın denetimine tabi olmasına sebep olabilirler.
‘İÇ PİYASADA YUMURTA GÜVENLİĞİNDE SORUN YOK’
İç piyasada yumurtanın gıda güvenliği anlamında bir sorunu yok. Yıl içerisinde dönem dönem üretici maliyetlerin altında satış da yapmak zorunda kalıyor. Aslında ana sorun şu: Yumurta üretiminde plansız bir üretim hakim. Bu hem üreticiyi hem de tüketiciyi zorluyor, planlı üretim şart.”
