Posted by Sarah Hart’ın ‘Bir Varmış 1 Yokmuş: Matematik ve Edebiyat Arasındaki Sıra Dışı Bağlantılar’ adlı kitabı (Once Upon A Prime: The Wondrous Connections Between Mathematics and Literature in English), Mehmet Ulus çevirisiyle yayımlandı. Edebiyatla matematiği benzer bir disiplin düşüncesi üzerinden analiz eden çalışma, sanatın çok yönlülüğüne yaptığı vurguyla dikkat çekiyor.
Sahah Hart, ‘Bir Varmış 1 Yokmuş’ta görünüşte iki farklı disiplinin/alanın birbirini nasıl derinlemesine etkilediği fikri etrafında şekilleniyor. İngiltere’nin en eski matematik kürsüsünün ilk kadın profesörü olan Hart, matematik ve edebiyat arasındaki bağlantıları yapısal, tematik ve anlatısal açılardan incelerken okura eleştiri kuramına dair yeni bir alan açmaktan da geri durmuyor. Hart’ı bu tavrı bir yandan eleştirinin ne denli özgün bir alan olduğunu vurgularken diğer yandan edebiyatın nasıl da bir farklı düzlemler etrafında ele alınabileceğini gösteriyor.
Hart, bütün bir araştırması boyunca matematiksel prensiplerin birçok edebi eserde nasıl temel oluşturduğunu gösterirken bütün bir meseleyi farklı örnekler üzerinden ele almaktan geri durmuyor. Sözgelimi Michael Crichton’ın ‘Jurassic Park’ eserindeki fraktal yapı ile James Joyce’un ‘Ulysses’indeki geometrik düzenlemeler, matematiğin hikâye anlatımında nasıl işlevsel hale geldiğini ortaya koyuyor. Bu farklı yapılar Hart için bir inceleme, üzerine düşünme alanı olarak ön plana çıkarken beraberinde farklı eşleşmeleri sürüklemekten de geri durmuyor.
Öte taraftan ‘Bir Varmış 1 Yokmuş’, matematiksel metaforların kullanımını analiz ederken sözgelimi Moby Dick gibi eserlerdeki sonsuzluk teması veya ‘Savaş ve Barış’taki tarihsel güçlerin tasvirini farklı açılardan ele alıp matematiksel fikirlerin edebi eserleri nasıl zenginleştirdiğini de gösteriyor.
Bir Varmış 1 Yokmuş – Matematik ve Edebiyat Arasındaki Sıra Dışı Bağlantılar, Sarah Hart, Çevirmen: Mehmet Ulus, 304 syf., Timaş Yayınları, 2024. EDEBİYATIN MATEMATİĞE ETKİSİ
Sarah Hart, edebiyatın matematiksel düşünceyi nasıl tetiklediğini incelerken bu fikrin temeline Georges Perec’in ‘Kayboluş’u ile Ernest Vincent Wright’ın ‘Gadsby’ gibi eserlerini koyar. Onun için matematik formülleri, anlatı yapıları/kalıpları ile derinden örtüşen ve birbirini besleyen iki temel sahaya işaret eder. Sanatçının/yazarın yaratıcılığı da bu aşamada devreye girer ve beraberinde yeni açılımlar getirir.
Yazar, matematiği edebi bir izleyici kitlesine ulaştırırken mizah ve açıklıkla konuları ele alıyor. Matematik ve edebiyatın kesişim noktalarını, her iki alanın da derinlemesine anlaşılmasını sağlayacak şekilde sunuyor ve bunu yaparken herkes için anlaşılır bir yapı kurmaya/geliştirmeye özen gösteriyor. Hart’ın pandemi sırasında yazdığı bu kitap, yazarın kişisel hikâyesini de içerisinde barındırıyor ve bu yönüyle kimi zaman kişisel olanın nasıl da beraberinde yeni fikirleri getirebildiğine dair iyi bir örnek teşkil ediyor.
Hart’ın çalışması, temelinde yaratıcılığın disiplinlerarası doğasını vurgulama fikri üzerine kurulu. Matematik ve edebiyat arasındaki bağlantılar, yalnızca bu iki alanı değil, daha geniş bir yaratıcı düşünce anlayışını teşvik ediyor. Kitap, özellikle eğitimciler ve yazarlar için yeni yöntemler sunarken bunun hemen her disiplinde farklı şekillerde de olsa ön plana çıkarılabileceğini vurguluyor.
‘Bir Varmış 1 Yokmuş’, matematik ve edebiyatın birbirini nasıl zenginleştirdiğini gözler önüne seren özgün bir kitap. Sarah Hart, disiplinlerarası düşüncenin gücünü göstererek okuyuculara bu iki alan arasındaki bağlantıları keşfetmeleri için ilham veriyor.