Irak’ta 27 yıl, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) ise 37 yıl aradan sonra yapılan nüfus sayımının ikinci gününde verilere ilişkin bilgi paylaşıldı. Kürdistan Bölgesi Hükümeti Sayım İcra Direktörü Mahmud Osman, genel nüfus sayımının ilk günü itibariyle, aile kayıtlarına dair verilerin yüzde 70’inin tamamlandığını söyledi.
Rûdaw’ın aktardığına göre Mahmud Osman, “Kürdistan Bölgesi halkının nüfus sayımı sürecine desteği çok büyük oldu. İlk gün itibariyle aile kayıtlarının yüzde 70’i tamamlandı ve veriler güncellendi” dedi. Osman, Irak’ta 20 ve 21 Kasım tarihinden sonra nüfus sayımı sürecine 5 gün ara verileceğini ve ardından son aşamaya geçileceğini belirtti.
Bu 5 gün boyunca nüfus sayımının son aşamasına dair yeni sayım görevlilerine eğitim verilecek ve ev ziyaretleri yapılmayacak. 27 Kasım 2024 tarihinden itibaren yeniden ev ziyaretlerine başlanacak ve katılımcıların soru formları tamamlanarak sürecin son aşaması gerçekleştirilecek.
Mahmud Osman, “Nüfus sayımı sadece Kürdistan Bölgesi’nde 5 gün süreyle duraklatılacak. Irak’ın vilayetleri ve 140. madde kapsamındaki bölgelerde süreç kesintisiz devam edecek” bilgisini paylaştı. İki günlük süre içinde evleri ziyaret edilmeyenlerin durumu ile ilgili de konuşan Mahmud Osman, “Bu aileler, özel olarak nüfus sayımı süreciyle ilgilenen merkezle iletişime geçebilir. Adreslerini belirterek bilgilerini güncelleyebilir” dedi.
‘KÜRT AİLELERİN DÖNMESİ SOSYAL BİR ETKİNLİK HALİNE GELDİ’
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Selahaddin ve Kerkük Seçim Merkezi Sorumlusu Ali Qalayi de Kerkük’teki durumu değerlendirdi. Qalayi çok sayıda Kürt ailenin Kerkük ve çevresinde kendi ana topraklarına dönmesi ve nüfus sayımına katılmalarının süreci sosyal bir etkinlik haline dönüştürdüğünü söyledi. Qalayi, “Kürtler arasında nüfus sayımı ve 140. madde kapsamındaki bölgelerdeki uygulamalarla ilgili korkular vardı ancak şimdi, Kerkük’teki binlerce Kürdün nüfus sayımına katılması umut verici” ifadelerini kullandı.
Dün bir açıklama yapan Irak Türkmen Cephesi (ITC) Milletvekili Erşat Salihi, sayımın Kerkük’te 140. maddenin baz alınarak yapılmasını kabul etmediklerini ve bunu Başbakan Muhammed Şiya Sudani’ye de ilettiklerini söylemişti.
SONUÇLAR NE ZAMAN AÇIKLANACAK?
Nüfus sayımının, bütçe, kalkınma projeleri, parlamento ve il meclisi sandalyeleri gibi birçok konuyu etkilemesi bekleniyor. Elektronik ortamda gerçekleştirilen sayımda, “farklı bileşenlerden oluşan toplum içinde ayrışmaya sebebiyet verebileceği” gerekçesi ile etnik ve mezhebi sorular yer almıyor. Nüfus sayımında vatandaşlara çeşitli alanlarda yaklaşık 70 soru soruluyor. Bu sayımda dini aidiyetle ilgili sadece Müslüman veya Hristiyan seçeneğinin olduğu tek bir soru yer alıyor.
Irak nüfusunun yaklaşık 44 milyon, Kürdistan Bölgesi’nin ise 6 milyon civarı olduğu tahmin ediliyor. Irak Planlama Bakanı’nın, resmi olmayan sonuçları bugün sayım işleri bittikten sonra açıklaması bekleniyor.
Ancak Erbil ile Bağdat arasındaki anlaşma kapsamında Kerkük başta olmak üzere, 140. madde kapsamındaki “tartışmalı bölgelerde” sonuçlar hemen açıklanmayacak. Bu bölgelerdeki veriler Kürdistan Bölgesi’ndeki ilgili mercilerle paylaşıldıktan ve veriler karşılaştırıldıktan sonra açıklanacak. Irak Bakanlar Kurulu’nun kararı ile 1957 nüfus sayımında kaydedilmemiş ve Kerkük veya diğer bölgelerde sonradan kaydı bulunan kişilerin isimlerinin silinecek.
140’NCI MADDE TARTIŞMASI
2003 yılından sonra Irak Anayasası’nda yerini alan 140. madde Kerkük, Diyala, Musul ve diğer tartışmalı bölgelerin statüsünü ilgilendiriyor. 140. madde normalleşme, nüfus sayımı ve referandum aşamalarından oluşuyor.
Buna göre, önce Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerde (Diyala, Musul ve Salahaddin), Saddam Hüseyin dönemi ve 2003 sonrası yaşanan demografik değişiklik durumu normalleştirilecek, ardından nüfus sayımı yapılacak ve daha sonra bu bölgelerin merkezi yönetime mi yoksa IKBY’ye mi bağlanmasına karar verilmesi için referanduma gidilecek. Anayasaya göre tüm bunların Aralık 2007’e kadar gerçekleştirilmesi gerekiyordu.
O dönem Kerküklü Türkmen, Kürt ve Arap siyasi temsilcilerden oluşturulan komisyon hiçbir sonuca ulaşamamış ve söz konusu madde 2007 yıl sonunda yürürlükten kalkmıştı. Kürt siyasi liderler, özellikle Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için 140. maddenin uygulanması gerektiğini savunurken, Kerküklü Türkmen ve Araplar ise maddenin 2007 sonunda hukuken sona erdiğini savunuyor.
KERKÜK’TE MECLİS SEÇİMLERİ
Kerkük Vilayet Meclisi seçimleri, 18 yıl aradan sonra ilk kez 18 Aralık 2023’te gerçekleştirilmiş ve seçimlerde hiçbir parti ezici bir çoğunluk kazanmamıştı.
16 üyeli mecliste Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) beş, Arap Koalisyonu üç, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) iki, ITC’nin öncülüğündeki Türkmen partilerinin oluşturduğu Birleşik Irak Türkmenleri Cephesi iki, Arap Kiyade iki, Arap Urube grupları bir sandalye elde etmişti.
Kentin halihazırda görevde bulunan valisi, KYB üyesi Rebwar Taha.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)
