Türkiye’de geçen haftanın sıcak olayı sahte dolardan sonra şimdi de eski basım dolarlar gündeme geldi. Bankalar eski basım 50 ve 100 dolarları güvenlik nedeniyle almamaya başladı. Döviz büroları da başta bunlar almama yönünde tavır koysa da işi fırsata çevirenler oldu. Dünya gazetesinden Recep Erçin, bazı döviz bürolarının eski basım dolarlar için daha düşük kur uyguladığını belirtti. Bugün itibarıyla piyasada dolar alım kuru 34,73 TL iken eski dolarlar için esnaf 33,80 TL’lik kur uygulamaya başladı. Erçin konuya dair “Sahte dolar krizinde yeni perde! Eski basım dolara düşük kur” başlıklı yazısında şunları söyledi:
“ATM MAKİNELERİNİN KONTROLLERİ YAPILMAKTADIR”
Geçen hafta basında gündeme gelen sahte dolar haberlerinin ardından Türkiye Bankalar Birliği bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Sahte dövizle mücadele ve dolaşımının engellenmesi amacıyla; kullanımdaki para sayma, sahte döviz kontrol ve ATM makinelerinin gerekli kontrolleri ve güncellenmeleri yapılmaktadır” denilmişti.
YURT DIŞINDA BASILAN SAHTE DOLARLAR
Aynı dakikalarda Merkez Bankası da, “Söz konusu sahte efektiflere dair Bankamız tarafından hazırlanan bilirkişi raporları, adli mercilerin yanı sıra bankacılık sektörünün uyarılmasını teminen Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği ile paylaşılmıştır. Bunun yanında teknolojik altyapıda sahteciliğe karşı tedbir alınmasına yönelik gerekli yönlendirmeler yapılmıştır” bilgisini kamuoyu ile paylaştı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, yurt dışında basılan sahte dolarların piyasaya sürüldüğü iddiası üzerine resen soruşturma başlattı.
“SAHTE DOLAR YOK” AÇIKLAMASI
Geçen hafta yaşanan haber akışı yüzünden Kapalıçarşı’da döviz işlemleri durma noktasına geldi. Bunun üzerine ilgili STK’dan “Sahte dolar yok” açıklaması geldi. Ardından MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, TBMM’deki konuşmasında “Son günlerde 600 milyon dolara yakın sahte paranın piyasaya sürüldüğüne dair haberler külliyen yalan ve saptırmadır. Kapalıçarşı’ya kadar sirayet etmesi, döviz bürolarının alım satımı bıçak gibi kesmesi bize göre bir operasyondur. İpsiz bir kuyuya taş atan bozguncu taifenin peşine takılmak ülkemize yapılan kötülüktür. İstanbul Başsavcılığı harekete geçmiş, sahte para basımları için soruşturma başlatmıştır. Sahteliğe karşı mücadele amansız şekilde sürmelidir. Ülkemizin sahte parayla anılmasını isteyenlerin hevesleri kursaklarında bırakılmalıdır” ifadelerini kullandı.
20 BİN SAHTE ABD DOLARI YAKALANDI
Aynı hafta Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı sahtecilik ve dolandırıcılık Suçları Soruşturma bürosunca yürütülen soruşturma kapsamında bazı şahısların sahte 50 ve 100 nominal değerli ABD dolarını dolaşıma soktukları ve komisyon karşılığında talep edenlere sattıkları tespit edildi. Şüphelilerin üzerinde 20 bin sahte ABD doları yakalandığı kamuoyuna açıklandı.
BAZI ATM’LER AYLARDIR 50 VE 100 DOLAR KABUL ETMİYOR
Öte yandan yaşanan hadise şu günlerde gün yüzüne çıksa da bazı banka ATM’leri aylardır 50 ve 100 dolarla işlem kabul etmiyor. Bunu bizzat tespit ettim. Eylül ayında yurt dışına çıkarken lazım olur diye yanıma aldığım sonra da kullanmadan geri getirdiğim 100 doları ATM’den bankaya yatırmak istediğimde 50, 100 dolarla işlem yapılmadığı bilgisi ekrana yansıdı. Bunun üzerine ilgili bankanın (Türkiye’nin en büyük beş özel bankasından biri) üst düzey yöneticisine durumu sorduğumda, dönem dönem belli bölgelerde sahte banknot ihbarı alındığı için ATM’lerin işlemlere geçici olarak kapatılabildiği bilgisini paylaştı.
“ŞUBEDEN YATIRIN” DENİLDİ
İstanbul’un farklı bölgelerindeki ATM’lerden de yaptığım denemelerde başarılı olamadım. Hatta önceki hafta İzmir Adnan Menderes Havalimanı’ndaki ATM’den de denedim sonuç yine aynı oldu. Aynı günlerde bir başka özel bankanın yine üst düzey bir yöneticisine durumu sorduğumda kendi ATM’lerinde sıkıntı olmadığını zaman zaman güncellemeler yapılması gerektiğini, güncelleme yapmayan bankalarda sorun olabildiğini aktardı ve ekledi: “Şubeden yatırın.” Elbette şubeye gitmeye vakit bulamadığım ve biraz da sorun ne zaman çözülecek diye merak ettiğim için aklıma geldikçe ATM yolunu denedim. Fakat bugün itibarıyla pes edip şubeye gidince eski basım 50 ve 100 dolarların da güvenlik sebebiyle alınmadığını öğrendim.
DANİMARKA KRONU BİRİKMİŞTİ
Bu hadise aklıma birkaç yıl önce üst düzey bir kamu görevlisi ile yaptığımız özel sohbetteki şu hikâyeyi aklıma getirdi: Türkiye o bilhassa döviz tarafında konvertibilitede o kadar geniş ki Danimarka kronu bile geçer akçe olmuş. Haliyle bu paralar piyasa alışverişlerinde işlem görüp en nihayetinde Merkez Bankası’nda toplanınca, bizim taraf Danimarka’ya “bu paralarını al” demiş.
Danimarka Merkez Bankası da “Benim para döviz (ülkelerarası ödemelerde kullanılabilen para) değil. Nasıl oluyor da sizde on milyonlarca kron birikiyor?” diye izahat istemiş. Danimarka haklı. Avrupa’nın hiçbir yerinde dolarla taksi parası ödeyemez veya esnafa dolarla ödeme teklif edemezsiniz. Bakın TL demiyorum bile. Oysa bizde daha birkaç yıla kadar dolar ve avro ile kira ödenebilen bir ülkeydik. Halen el altından bu işler dönüyor ki bu kadar efektif döviz ihtiyacı doğuyor. Son yıllarda enflasyon da yükselip paraya bir sıfır eklenince, zaten kayıt dışı trafiğin yüksek olduğu ülkemizde efektif dövize talep daha bir artmış bu da kalpazanların iştahını kabartmış olabilir. Nedense onlarca ülkenin parası ile işlem yapılabilen geniş bir kambiyo rejimine sahip ülkemizdeki bu sorun döviz yerine TL’ye güvenin sadece mevduat tarafında değil yastık altında da tesis edilmesinden geçiyor.
DÖVİZ ARAYAN 20 DOLARA YÖNELDİ
Öte yandan döviz bürolarındaki para sayma makineleri sahte dolar yüzünden güncellense de sahte 50 ve 100 dolar kaygısı nedeniyle halen devam ediyor. Çoğu döviz bürosu bu banknotları kabul etmiyor. Döviz talebi olanlar da bu paralar yerine 20 dolara yöneldi. Sahte dolar iddiaları nedeniyle bazı döviz yatırımcısının da altını tercih ettiği belirtiliyor.
