ABD’de 100 milyondan fazla insanın çeşitli karaciğer hastalıklarından etkilendiği tahmin ediliyor. Bu durum, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), hepatit ve karaciğer kanseri gibi pek çok hastalığı kapsayan geniş bir terim.
Uzmanlar, genellikle ‘sessiz salgın’ olarak adlandırdıkları bu hastalıkta, kilo alımının başlıca neden olduğunun altını çiziyor. Ayrıca Tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, yüksek trigliserit düzeyleri ve obstrüktif uyku apnesi gibi metabolik risk faktörleri ile ilişkili olduğu da vurgulanıyor.
Tüm bunlarında dışında yağlı karaciğer hastalığı ve metabolik sendrom arasındaki ilişkiyi tanımlayan MASLD (metabolik işlev bozukluğuyla ilişkili steatotik karaciğer hastalığı) terimi de bu bağlamda öne çıkıyor.
Yağlı karaciğer hastalığı, karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendiriliyor. Diyet, egzersiz ve alkol tüketiminden kaçınma gibi önleyici tedbirler, karaciğer hastalıklarını önlemeye yardımcı olabilir. Ancak belirtilerin genellikle hafif ya da hiç görülmemesi, bu sorunların fark edilmeden ilerlemesine yol açabiliyor.
Yale Tıp Fakültesi’nde yardımcı doçent ve hepatolog olan Dr. Bubu Banini, HuffPost’a yaptığı açıklamada, “Karaciğer hastalığının belirtileri genellikle karaciğerde önemli bir hasar oluşana kadar ortaya çıkmaz” ifadelerini kullandı. Banini, bazı belirtiler yaşayan kişilerin derhal tıbbi yardım alması gerektiğini de vurguladı. Peki hangi belirtiler hastalığa dair mesaj veriyor?
1- KOLAYCA MORARMA VE KANAMA
Karaciğer, kan pıhtılaşması için gerekli olan proteinleri üretir. Karaciğer hasar gördüğünde veya işlevini yitirdiğinde, vücut kan pıhtılaşma yeteneğini kaybedebilir.
Bu durum, morarmaya ve kanamaya daha yatkın hale gelinmesine yol açar. Örneğin, basit bir çarpmada bile vücudun çeşitli bölgelerinde mavi lekeler oluşabilir. Ayrıca, burun kanamaları veya diş eti kanamaları gibi durumlar da sıkça yaşanabilir.
2- KAFA KARIŞIKLIĞI VE BEYİN FONKSİYON BOZUKLUĞU
Akut karaciğer yetmezliği, zihin ve bilişsel işlevlerde beklenmedik değişikliklere neden olabilir. Dr. Banini, bu durumun baş dönmesi, yön kaybı, kafada bulanıklık ve uyku hali gibi belirtilerle kendini gösterebileceğini belirtiyor.
Karaciğerin yeterince çalışmaması, beyinde toksin birikmesine neden olarak ‘hepatik ensefalopati’ adı verilen bir duruma yol açıyor. Bu da ruh hali değişimleri, konsantrasyon eksikliği ve hatta kişilik değişikliklerine neden olabiliyor.
3- SARILIK
Sarılık, ciltte ve gözlerde sararma olarak kendini gösterir ve karaciğerin bilirubin adı verilen bir pigmenti işleyemediğinin bir işareti olabilir. Normalde karaciğer, bilirubini işleyerek vücuttan atar; ancak bu işlev bozulduğunda, bilirubin vücutta birikir. Sarılık, karaciğer hastalığının ilerlemiş bir göstergesi olduğundan, dikkate alınması gereken önemli bir belirti olarak ön plana çıkıyor.
4- KOYU RENKLİ İDRAR
Yeterli sıvı alımına rağmen idrarın sürekli koyu renkli olması, karaciğer sorunlarının önemli bir belirtisi olabilir. Bilirubin pigmentinin fazlalığı, idrarın koyu turuncu veya kehribar renginde görünmesine neden olabilir. Bunun yanı sıra, idrarın kokusunda değişim de gözlemlenebilir.
Normalde açık sarı olması gereken idrar, koyulaşmanın yanı sıra yoğun bir kokuya da sahip olabilir. Bu durum, karaciğerin vücudu toksinlerden arındırma işlevinin yeterince yerine getirilmediğine işaret edebilir.
5- SİROZ KAYNAKLI ŞİŞLİK
Siroz veya karaciğer hasarı, özellikle ayak bileklerinde, bacaklarda ve karında sıvı birikmesine neden olabilir. Mayo Clinic’e göre siroz, kan akışını yavaşlatır ve karaciğer içindeki portal ven basıncını artırarak sıvı birikmesine yol açar.
Ayaklarda biriken sıvı ödem olarak adlandırılırken, karındaki birikintilere “asit” denir. Bu durum, karaciğerin yeterli miktarda kan proteini üretemediğinin bir göstergesi olabilir. Şişlik, kişinin günlük aktivitelerini olumsuz yönde etkileyebilir ve hareket kabiliyetini sınırlayabilir.
