Bir insanın yaşamı boyunca ilerlemesi, doğumdan mezara kadar çoğunlukla kademeli bir değişimler dizisi olarak düşünülebilir. Ancak bir sabah uyanıp aynaya baktığınızda ne zaman aniden bu kadar yaşlandığınızı merak ediyorsanız, hayal görmüyor olabilirsiniz..
Yaşlanmayla ilişkili moleküler değişimler üzerine yapılan bir araştırmaya göre, insanlar biri ortalama 44 yaşında, diğeri de ortalama 60 yaşında olmak üzere iki ciddi ilerleme yaşıyor.
DEĞİŞİMLER 40’LI YILLARIN ORTALARINDA VE 60’LI YILLARIN BAŞLARINDA TEKRAR ZİRVEYE ULAŞTI
Stanford Üniversitesi’nden genetikçi Michael Snyder, çalışmanın yayınlandığı Ağustos ayında yaptığı açıklamada, “Zaman içinde sadece kademeli olarak değişmiyoruz; gerçekten dramatik bazı değişiklikler var” dedi. “40’lı yaşların ortasının, 60’lı yaşların başı gibi dramatik bir değişim zamanı olduğu ortaya çıktı. Ve hangi molekül sınıfına bakarsanız bakın bu doğrudur.”
Snyder ve meslektaşları, bu rahatsızlıkları daha iyi hafifletmek ve tedavi etmek amacıyla hangi değişikliklerin nasıl meydana geldiğini daha iyi anlamak için yaşlanmanın biyolojisini araştırıyor. Bu amaçla, birkaç yıl boyunca her birkaç ayda bir biyolojik örnek bağışlayan 108 yetişkinden oluşan bir grubu takip ediyorlar.
Sciencealert’te yer alan makaleye göre, Alzheimer ve kardiyovasküler hastalık gibi bazı durumlarda riskin zamanla kademeli olarak artmadığını, belirli bir yaştan sonra keskin bir şekilde yükseldiğini fark ettiler. Bu nedenle, ilgili değişiklikleri belirleyip belirleyemeyeceklerini görmek için yaşlanmanın biyobelirteçlerine daha yakından bakmak istediler.
TESTLER NE ŞEKİLDE GERÇEKLEŞTİ?
Araştırmacılar, kohortlarından aldıkları örnekleri kullanarak farklı biyomolekül türlerini takip ediyor. İncelenen farklı moleküller arasında RNA, proteinler, lipidler ve bağırsak, deri, burun ve ağız mikrobiyomu taksonları yer almakta olup toplam 135.239 biyolojik özellik bulunmaktadır. Her katılımcı 626 gün boyunca ortalama 47 örnek göndermiş olup en uzun süre hizmet veren katılımcı 367 örnek göndermiştir.
Bu veri zenginliği 246 milyardan fazla veri noktasıyla sonuçlandı ve araştırmacılar daha sonra bunları işleyerek değişikliklerde modeller aradı. Daha önce yapılan birkaç çalışmada, moleküler bollukta sıçanlarda ve insanlarda yaşlanmayla ilişkilendirilebilecek doğrusal olmayan değişiklikler bulundu. Meyve sinekleri, fareler ve zebra balıkları üzerinde yapılan çalışmalar da bu türlerde kademeli bir yaşlanma sürecine işaret etmiştir.
HANGİ ÖZELLİKLER DEĞİŞİKLİK GÖSTERDİ?
Snyder ve meslektaşları, insan vücudundaki birçok farklı molekül türünün bolluğunda iki farklı aşamada çok net bir değişiklik olduğunu fark ettiler. İnceledikleri tüm moleküllerin yaklaşık yüzde 81’i bu aşamalardan biri veya her ikisi sırasında değişiklik gösterdi. Değişiklikler 40’lı yılların ortalarında ve 60’lı yılların başlarında biraz farklı profillerle zirve yaptı. 40’lı yılların ortalarındaki zirve lipid, kafein ve alkol metabolizmasının yanı sıra kardiyovasküler hastalık ve deri ve kas fonksiyon bozukluklarıyla ilgili moleküllerde değişiklikler gösterdi. 60’lı yılların başlarındaki zirve ise karbonhidrat ve kafein metabolizması, kardiyovasküler hastalık, deri ve kas, bağışıklık düzenlemesi ve böbrek fonksiyonlarıyla ilişkiliydi.
YAŞLANMAHYI ETKİLEYEN BAŞKA FAKTÖRLER DE OLABİLİR
İlk zirve olan 40’lı yaşların ortası, tipik olarak kadınların menopoz ya da perimenopoza girmeye başladığı dönemdir, ancak araştırmacılar bunu ana faktör olmaktan çıkarmışlardır: erkekler de aynı yaşlarda önemli moleküler değişikliklere uğramışlardır. “Bu durum, menopoz ya da perimenopozun 40’lı yaşların ortalarında kadınlarda gözlenen değişikliklere katkıda bulunabileceğini, ancak hem erkeklerde hem de kadınlarda bu değişiklikleri etkileyen başka, daha önemli faktörlerin de olabileceğini göstermektedir,” diye açıklıyor eskiden Stanford’da, şimdi Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nde çalışan metabolomikçi ve ilk yazar Xiaotao Shen.
Araştırma Nature Aging’de yayınlandı. Bu makalenin önceki bir versiyonu Ağustos 2024’te yayınlandı.
