Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre merkezi yönetim bütçesi, 2024 yılında 2 trilyon 106 milyar 145 milyon lira açık verdi. Bütçe giderleri, 2023’te 6 trilyon 588 milyar 16 milyon lira iken geçen yıl yüzde 63.6 artışla 10 trilyon 777 milyar 9 milyon liraya yükseldi.
Bütçe gerçekleşmelerinde ‘görev zararı’ olarak da bilinen ‘görevlendirme’ giderlerindeki artış dikkat çekti. Genel olarak bakıldığında görevlendirme giderleri kalemindeki bir önceki yıla göre yaşanan artış yüzde 61 ile genel bütçe giderlerindeki artışa yakın bir seyir izledi. Görevlendirme giderleri 755 milyar 852 milyon liradan 1 trilyon 219 milyar TL’ye çıktı.
EÜAŞ’A 213.7 MİLYAR LİRA
Ancak bu gelişmenin detaylarına bakıldığında başta bankalar olmak üzere çeşitli kamu kurumlarına yapılan zarar ödemelerinde büyük sıçramalar yaşandığı görüldü. Elektrikteki sübvansiyonların etkisiyle Elektrik Üretim A.Ş.’ye (EÜAŞ) yapılan zarar ödemesi 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 176 artarak 213 milyar 736 milyon TL’ye çıktı. EÜAŞ’a yapılan ödeme sosyal güvenlik kurumlarına yapılan ödemeler dışarıda tutulduğunda ‘görevlendirme giderleri’ kalemindeki en büyük ödeme oldu. Boru Hatları ve Petrol Taşıma A.Ş.’YE 66 milyar TL’lik görev zararı ödense de bir önceki yıla göre yapılan ödemede yüzde 11’lik düşüş kaydedildi.
ZİRAAT’TE YÜZDE 313’LÜK ARTIŞ YAŞANDI
Görev zararı ödemelerinde oransal olarak en büyük artış bankalarda kaydedildi. Ziraat Bankası’na ödenen görev zararı 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 313 artarak 87 milyar 623 milyon liraya ulaştı. Halkbank’a yapılan ödeme ise yüzde 136’lık artışla 37 milyar 658 milyon lirayı buldu.
TMO’YA ÖDEMELER YÜZDE 55 DÜŞTÜ
Bunlara karşılık 2024 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi’ne (TMO) yapılan görev zararı ödemesi bir önceki yıla göre yüzde 55 gerileyerek 9 milyar 677 milyon liraya düştü. İşsizlik Sigortası Fonu’na yapılan ödeme de yüzde 46 gerileyerek 19 milyar 538 milyon lira oldu.
GÖREV ZARARI NEDİR?
Kamu İktisadi Teşebbüslerinin piyasa koşulları altında kamu yararı adına çalışması karşılığında oluşabilecek zararlara ‘görev zararı’ deniyor. İlgili kurumlara merkezi yönetim bütçesinden yapılan ödemelerle bu zararlar tazmin ediliyor.
