Çin, bilim dünyasında bir kez daha büyük bir adım daha atarak dünyanın en güçlü yapay yerçekimi oluşturabilen santrifüj tesisini hizmete açtı. Hangzhou kentinde yer alan ve Centrifugal Hypergravity and Interdisciplinary Experiment Facility (CHIEF) olarak adlandırılan bu tesis, mühendislikten jeolojiye, malzeme biliminden çevre araştırmalarına kadar geniş bir yelpazede deneylerin yapılmasına imkan tanıyacak. Yapay yerçekimi için pahalı bir tesis
2018 yılında Çin hükümetinden onay alan ve 2020’de inşaatına başlanan proje, yaklaşık 2 milyar yuan (276,5 milyon ABD doları) maliyetle tamamlandı. CHIEF, dünyanın en büyük ve en güçlü hiper yerçekimi santrifüjüne ev sahipliği yapıyor. Bu devasa yapı, yapay olarak yerçekiminden katbekat daha güçlü olan bir “hiper yerçekimi” oluşturabiliyor.
Santrifüj teknolojisinin merkezinde, yüksek hızda dönen dev bir kol bulunuyor. Bu kol, taşıdığı yükle birlikte dairesel bir hareketle döndüğünde, merkezkaç kuvveti devreye giriyor. Bu kuvvet, Dünya’nın normal yerçekimi (1G) üzerinde bir basınç oluşturarak çok daha güçlü yerçekimi koşullarını, yani hiper yerçekimini (hypergravity) simüle ediyor.
Araştırmaları hızlandıracak
CHIEF, bilim insanlarına doğada binlerce yıl sürebilecek süreçleri hızlandırarak gözlem yapma imkanı sunuyor. Örneğin, bu gibi tesisler sayesinde bilim insanlarının doğada on binlerce yıl sürecek kirleticilerin taşınması süreçleri incelenebilecek. Tesis sayesinde bilim insanları ayrıca, nehir taşkınlarının barajlara etkisi, depremlerin zemin yapıları üzerindeki sonuçları ve uzayda bitki yetiştirme gibi farklı alanlarda deneyler yapılabilecek. Aynı şekilde, barajların yıllar süren stres koşulları altındaki performansını birkaç saat içinde modelleyerek, daha güvenli ve dayanıklı mühendislik yapılarının tasarlanması mümkün olacak. CHIEF’in santrifüjleri, 1.900 g-t (yerçekimi ivmesi × ton) kapasiteye ve 32 ton yük taşıma gücüne sahip. Bu kapasite, ABD Ordusu Mühendislik Birliği’nin 1.200 g-t’lik tesisi gibi diğer tüm mevcut tesislerin çok üzerinde bir güç sunuyor.
Karşılaştırmak gerekirse, NASA’nın Goddard Uzay Merkezi’ndeki santrifüj, 10 yıl önce dünyanın en büyüğüydü. 42,6 metre çapında ve 250 km/s hızda dönebilen bu santrifüj, yalnızca 2,5 tonluk yükü 30G’ye kadar hızlandırabiliyordu. CHIEF’in çok daha büyük yükleri çok daha yüksek G kuvvetine çıkarması, onu eşsiz bir teknoloji harikası yapıyor.
Genel olarak CHIEF, baraj ve yamaç mühendisliği, sismik zemin mekaniği, derin deniz mühendisliği, derin yer mühendisliği, jeolojik süreçler ve malzeme işleme alanlarında kullanılacak. Tesisin ilk santrifüj motoru halihazırda çalışır durumda ve diğer iki santrifüj ile 10 birimlik destek ekipmanlarının üretimi sürüyor. CHIEF’in ilk devreye alma aşamasının bu yıl gerçekleşmesi planlanıyor.
