Anemi yani kansızlık toplumumuzda sık görülen hastalıkların başında gelir.

Vücuttaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin azalması nedeniyle organlara yeteri kadar oksijen taşınmaması durumudur. 

Kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobinin erkeklerde 13, kadınlarda 11’in altında olması anemi olarak adlandırılır. 

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, en çok da kadınlarda görülen bu hastalığı enine boyuna ele aldı. İşte uyarıları ve önerileri:

Bir çok nedeni var

Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu ve midedeki varisler, bağırsak polipleri, ülseratif kolit, Crohn gibi iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler, Aspirin ve kan sulandırıcı ilaç kullanılması gibi nedenler kansızlığa yol açabilir. 

Demir bakımından fakir besinlerle beslenmek de anemi nedenidir. Mide ameliyatları ile midenin bir kısmının veya tamamının çıkarılması, ince bağırsak hastalıkları demir eksikliğine yol açabilir.
Kadınlarda adet kanamalarına bağlı olarak demir eksikliği sık görülürken, erkekte ortaya çıkan demir eksikliği anemisi mutlaka ciddi bir bulgu olarak ele alınmalıdır.

Nasıl anlaşılır?

Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, çarpıntı, üşüme (el ve ayaklarda soğukluk), baş dönmesi, fenalık hissi, regl düzensizlikleri, cinsel fonksiyon bozukluğu, baş ağrısı, kaslarda güçsüzlük, kulaklarda çınlama-uğultu, kol ve bacaklarda uyuşma-iğnelenme, iştahsızlık, bulantı, yutma güçlüğü, dilde yanma ve tat alamama, göğüs ağrısı ve eforla gelen nefes darlığı demir eksikliğini düşündüren bulgulardır.

Kimlerin demire daha ihtiyacı vardır?

Çocuklarda, gelişmekte olan ve adet görmeye başlayan kız çocuklarında, kadınlarda, gebelerde, sık doğum ve düşük yapanlarda, yaşlılarda ve aşırı egzersiz yapanlarda demir ihtiyacı fazladır. 

Doğal kaynakları

Kırmızı et, sakatat, yumurta sarısı, baklagil, fındık, ceviz, badem, kabak çekirdeği, taze bezelye, börülce, fasulye, yeşil biber, maydanoz, nane, roka, ıspanak, pazı, brokoli, dereotu, tahin, pekmez, kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, kuru kayısı ve hurma doğal demir kaynaklarıdır.
Çayın limonla birlikte içilmesi, demir emilimini kolaylaştırır. Muz, portakal, kavun, çilek ve muz da demir emilimini artırır. İşlenmemiş tahıllar daha fazla demir içerir. Beyaz pirinç ve beyaz unda ise demir azdır. Özellikle brokoli ve lahana demirden zengin hayvansal gıdaların birlikte tüketilmesi oldukça yararlıdır. Yeşil, siyah çay, kahve, süt ve süt ürünleri gibi içecekler ise demir emilimini azaltabilir. Bu tür gıdalar, demir takviyeleri veya demir açısından zengin gıdalarla birlikte tüketilmemelidir.

Teşhisi çok kolay

Tam kan sayımı, tanı koymak için yeterlidir. Hemoglobin değerine bakılarak tanı konulur. Hastalığın tedavisi, sebebine göre değişkenlik gösterir.

Bu sorunlara yol açabilir

Kansızlık uzun sürerse, kalp büyüyebilir ve bu da kalp yetmezliğine yol açabilir.
Akciğerler de zorlanacağından nefes darlığı oluşabilir. Dokulara az oksijen giderse, bu durumdan beyin gibi tüm iç organlar da olumsuz etkilenir.

Nedeni araştırılmalı

Kansızlığın sonuçlarının yanında nedenlerinin de incelenmesi gerekir. Çünkü kansızlık birçok önemli hastalığın belirtisi olabilir. Bu hastalıklar arasında kanser, romatizma, diyabet ve böbrek yetmezliği yer alır. 

Kansızlığın tanısının konulması için, sebebinin saptanması ve tedavisi büyük önem taşır. Demir, alyuvarlardaki oksijen taşıyan hemoglobin molekülünün en önemli parçalarından birini oluşturur. Anemi tanısı kanda hemoglobin miktarı, hematokrit değeri, eritrosit sayılarına bakılarak konur. 

Fazlası zararlı

Vücuda fazla alınan demir, karaciğer yağlanması, diyabet, kalın bağırsak kanserine ve erken yaşlanmaya yol açar. Gerekmedikçe demir preparatlarının kullanılmaması gerekir.

Yaşlandıkça risk artar

Yaş ilerledikçe kansızlık daha sık ortaya çıkar. ABD’de yapılan çalışmalara göre anemi 65 yaş üzerinde erkeklerde yüzde 11, kadınlarda ise yüzde 10 oranında görülmektedir.

İleri yaşlarda görülen anemi, kalp hastalıklarına ve osteoporoza (kemik erimesine) davetiye çıkartır. Erken ölümlere neden olabilir.